10 saniye boyunca tek ayak üzerinde durmak sağlıklı olup olmadığınızı gösterebilir mi? İngiltere merkezli BMJ Journals’da 21 Haziran 2022’de yayınlanan geniş çaplı bir araştırma bunun mümkün olabileceğini gösteriyor.
Denge, 50’li yaşların ortalarından sonra hızla azalır ve düşme ve diğer olumsuz sağlık sorunları riskini artırır. Yapılan çalışma, 10 saniye tek ayak üzerinde durma yeteneğinin tüm nedenlere bağlı ölümle ilişkili olup olmadığını değerlendirdi.
Değerlendirme kapsamında katılımcılardan düz bir platform üzerinde durmalarının istendiği çalışmada, orta yaşlı katılımcılarda 10 saniye boyunca tek bacak pozisyonu tutamamanın tüm nedenlere bağlı ölüm risklerini yükselttiği ve dolayısıyla daha düşük yaşam beklentisi olduğu ortaya çıktı.
Denge zayıflığı bilişsel düşüşü gösteriyor
Yaş ilerledikçe fiziksel uygunlukta kademeli bir düşüş ve kas gücü, esneklik, denge ve vücut kompozisyonu bileşenlerinde azalma veya değişiklikler meydana gelmesi normaldir. Ancak yapılan çalışmaya göre denge zayıflaması birçok hastalığı ortaya çıkarabilir.
Çalışmada, kötü dengenin daha yüksek ölüm riskiyle ilişkili olup olmadığını belirlemek için 51 ila 75 yaşları arasındaki 1702 kişinin performansı araştırıldı. 2008 ve 2020 yılları arasında, her 5 yılda bir, katılımcılardan bir platform üzerinde durmaları, kollarını vücutlarında tutmaları ve bir noktaya bakmaları istendi. 3 denemeye izin verildi.
Araştırma süreçlerinin sonunda, 71 yaşından sonra katılımcıların yarısından fazlasının (yüzde 53,6) testte başarısız olduğu gözlemlendi. Bu hastaların çoğunda bilişsel gerilemenin de başladığı görüldü.
Deney , tek ayak üzerinde durma yeteneğinin yaşla birlikte azaldığını göstermenin yanı sıra, daha yüksek ölüm riskiyle olan bağlantıyı da ortaya koymaktadır.
Tek ayak üzerinde duramayan katılımcıların, tüm nedenlere bağlı ölüm riskinin yüzde 84 daha yüksek olduğu ve diğerlerine göre daha düşük hayatta kalma oranına sahip olduğu gözlemlendi. Ve bu oranlar cinsiyet, yaş, kilo, diyabet, obezite ve hipertansiyon gibi risk faktörlerinden bağımsız olarak hesaplandı.
Araştırmacılara göre, 50 yaş üstü kişilerin kontrolleri sırasında denge testleri yapılması, özellikle bilişsel gerilemeyi ortaya çıkarabilir.
Yaşlılık ve demans belirtileri karıştırılmamalı
Demans belirtileri ile yaşlanmanın doğal etkilerini ayırt edebilmek çok önemlidir. Demans, beyni etkilediği ve kişiliği değiştirdiği için hastayı korkutur. Bu nedenle yaşadığı belirtileri sevdiklerinden saklamaya çalışan demanslı birçok yaşlıda inkar yaygındır. Bu da teşhisi geciktirebilir.
Yaşlılık kavramı, 65 yaşın üzerindeki bazı insanlarda meydana gelen ve normal yaşlanma sürecinin bir parçası olarak kabul edilen bilişsel değişiklikleri tanımlamak için kullanılır. Bu süreçte çeşitli bilişsel düşüşler görüleblir ancak patolojik bir durum söz konusu değildir.
Demansın belirtileri
Herkes zaman zaman hafıza kayıpları yaşayabilir ancak basit unutkanlık ile demans arasındaki çizgi nasıl fark edilebilir? Demanstan şüphelenmek için birkaç eşzamanlı belirti yaşanması gerekir.
Hafıza kaybının günlük hayatı engellemesi
Demansı olan kişilerde kısa süreli hafıza sorunları görülür. Örneğin, bir gün önce ayarlanmış bir randevuyu unutmaya veya nesneleri yanlış yere koymaya eğilimlidirler. Bu kişilerin, örneğin cep telefonlarının kaybolmasının, onu yanlış yere koymuş oldukları için değil, birisinin çaldığı için olduğunu iddia ederek, yaşadıkları sorunları örtbas etmeleri veya yanlış suçlamalarda bulunmaları da mümkündür. Değişiklikler onları endişelendirir, açıklama bulamazlar ve bazen bir şeyleri unutmaktan utanırlar. Aşırı güvensizlik ve kuruntular gibi kişilik değişiklikleri de bunama başlangıcının ilk belirtileri olabilir.
Mekansal ve zamansal uyum güçlükleri
Demanslı kişilerde yön duygusu giderek azalır. Bir yeri iyi bilseler de artık yolları bulamazlar. Özellikle araç kullanırken veya bilmedikleri yerlerde uyum sorunları ortaya çıkar. Zaman yönelimi de zor olabilir. Hangi günde olduklarını unutabilirler veya bir yere ne zaman gittiklerini hatırlamayabilirler.
Günlük ve rutin işleri yönetmede zorluklar
Demanstan etkilenenler, örneğin televizyon uzaktan kumandası gibi her gün kullandıkları belirli nesneleri kullanmakta zorluk çekebilirler. Ayrıca çamaşır makinesi, bilgisayar veya ATM kullanmayı da zor bulabilirler. Ya da bu çok zor geldiği için ödemelerini düzenli olarak yapmayı bırakabilirler. Günlük işleri tamamlamak için daha fazla zaman ayırmak ve daha fazla hata yapmak bunama belirtileri arasındadır.
Planlama ve problem çözmede zorluklar
Alzheimer veya başka bir bunama türünden şikayetçi insanlar, sıradan aktiviteleri organize etmeyi ve planlamayı giderek daha zor bulmaya başlar. Bir yemeğin basit bir şekilde hazırlanması ve tüm aşamaları (alışveriş, yemek pişirme, servis) veya bir gezi (bilet satın alma, organizasyon yapma vb.) onlar için giderek daha zor hale gelir. Sorunlar ortaya çıkarsa, onları gerçekten çözemezler. Sorunlar karşısında özgüvenlerini kaybederler ve problem çözmek için daha az cesaret ederler.
Dil bozuklukları
Kelime aramadan kendini net bir şekilde ifade etme zorluğu, Alzheimer hastalığının veya başka bir demans türünün klasik ilk belirtisidir. İlgili kişi artık doğru kelimeleri bulamamakta veya cümlenin ortasında kesilmektedir. Hastalık ilerledikçe, kişi suskun hale gelir.
Kişilik değişiklikleri ve uygunsuz davranışlar
Kişiliğin yaşam boyunca gelişmesi ve değişmesi normaldir. Ancak bu değişiklikler, demanslı kişilerde çok daha belirgindir. Hayatlarının kontrolünü kaybettikleri hissi, bu davranış değişikliklerinin ana nedenidir. Ayrıca olağandışı veya uygunsuz davranışlar benimseyebilirler.