Övgü Pınar
İtalyan havacılık şirketi Piaggio’nun Türkiye’den Baykar tarafından satın alınması operasyonu İtalya’da dikkatle takip ediliyor.
1884’te kurulan ve birinci uçağını 1915’te üreten Piaggio Aerospace, 2018’den bu yana “kayyum” yönetimi altındaydı. Satış sürecinde İtalyan basınına nazaran Türkiye’nin yanı sıra Brezilya ve Suudi Arabistan’dan da teklifler gelmişti. Geçen Cuma günü ise İtalya Ticaret ve Made in Italy Bakanlığı, şirketin Türkiye’den Baykar’a satıldığını açıkladı.
Baykar Genel Müdürü Haluk Bayraktar da toplumsal medyada İtalyanca ve Türkçe yayımladığı iletisinde, “Baykar olarak 140 yıllık esaslı bir mirasa sahip Piaggio Aerospace’i bünyemize katarak Türk havacılık endüstrisinin gücünü Avrupa’ya taşıyoruz. Bu stratejik adımla üretim kapasitemizi güçlendirirken tarihi bir markayı geleceğe taşımanın sorumluluğunu üstleniyoruz” dedi.
İtalya Ticaret ve Made in Italy Bakanı Adolfo Urso da muahedeyi “ülke için stratejik bir varlık olan Piaggio Aerospace’e yeni bir gelecek” olarak tanımladı. Öte yandan muhalefet ve sendikalardan İtalya’nın ve çalışanların çıkarlarının korunması davetleri geliyor.
Satış operasyonunu BBC Türkçe’ye kıymetlendiren savunma ve Türkiye uzmanı Milletlerarası İlgiler Profesörü Federico Donelli ise Baykar’ın bu mutabakatla pazarını ve arzını genişletme potansiyeline vurgu yapıyor ve “Bu, en azından kağıt üzerinde bir kazan-kazan operasyonu üzere görünüyor” diyor.
2014’te Abu Dabi hükümetine ilişkin Mubadala şirketine satılan Piaggio, 2018’de finansal badireler nedeniyle İtalyan devleti denetiminde ‘olağanüstü yönetim’ olarak anılan bir kayyum yönetimine alınmıştı. İtalya hükümeti, şirketin bu devirde de tam kapasiteyle faaliyetlerini sürdürdüğünü belirtiyor.
Şirketin başta gelen faaliyetleri ortasında, İtalyan ordusunun da kullandığı P180 Avanti iş jetleri; istihbarat, gözetleme ve keşif emelli HammerHead İHA’ları ve ABD’nin F35 programında kullanılan F135 motor modülleri da bulunuyor.
Donelli, bu bağlamda “stratejik bir varlığın satın alınmasının ikili bağlantılar üzerinde daha da olumlu bir tesir yaratacağını” söyledi.
Prof. Federico Donelli de “Baykar sağlıklı fakat pazarını genişletmesi gereken bir şirketi satın alıyor, bu açıdan Türk şirketinin elbet katkısı olacaktır” diyor.
Bakanlık: Garantiler verildi
Cuma günü açıklanan mutabakatla İtalya hükümeti, inanılmaz idaredeki Piaggio Aerospace markası altında faaliyet gösteren iki şirket Piaggio Aero Industries ve Piaggio Aviation’ın tüm iş komplekslerinin Türk şirketi Baykar’a devredilmesine onay verdi.
Ticaret ve Made in Italy Bakanlığı’nın açıklamasında, “İHA (insansız hava aracı) sistemleri ve ileri havacılık teknolojileri alanında başkan geliştirici ve üretici şirketlerden” Baykar’ın Piaggio’yu “net ve savlı bir endüstriyel vizyonla tekrar canlandırma garantisi” verdiği belirtildi.
Açıklamaya nazaran Piaggio’nun satışı için gelen üç teklif içinde Baykar’ın teklifinin, “Piaggio Aero ve Piaggio Aviation çalışanlarının ve alacaklılarının çıkarlarını garanti altına almak ve kümenin endüstriyel görünümünü ileriye taşımak için en uygunu olduğu kanaatine varıldı”.
Anlaşmayla Baykar’ın hem uçak üretimi hem de motor bakım ve motor komponent üretimi faaliyetlerini sürdürme ve güçlendirme vaadinde bulunduğu belirtildi.
Anlaşmanın ekonomik boyutu bakanlık tarafından açıklanmadı. Piaggio’ya bu mevzuda yönelttiğimiz sorulara haberimiz yayına girene kadar cevap gelmedi.
Detayları kamuya şimdi duyurulmayan endüstriyel planla ilgili sendikalardansa ihtiyatlı açıklamalar geldi.
Sendikalar, üretim tesislerinin ve istihdamın sürekliliğini, üretim varlıklarının korunmasını, insan kaynakları ve araştırmaya yatırım yapılmasını ve endüstriyel planda bu hususlarda garanti verilmesini talep ediyor.
Sıfır emisyonlu iş uçağı projesi
İtalya Metal Emekçileri Sendikası (Uilm) Baykar’ın Piaggio’yu satın alarak Avrupa’daki pazarını büyütme fırsatı elde ettiğini de vurguladı.
Trieste Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Profesörü ve İtalya’nın esaslı fikir kuruluşlarından Milletlerarası Siyaset Araştırmaları Enstitüsü (ISPI) araştırmacısı Federico Donelli de bu muahedenin Baykar’ın “hem pazarını hem de arzını genişletme arzusunun” göstergesi olduğunu söyledi.
Donelli, Baykar’ın Piaggio’yu satın almasının gerisinde, birtakım kesimler yahut modellerle ilgili “know-how” elde etme isteğinin de olduğunu vurguladı, “Bunların ortasında elbet P180 Avanti’nin yanı sıra sıfır emisyonlu iş uçağı projesi de var” dedi.
Donelli’ye nazaran, “Baykar’ın son yıllarda inşa ettiği şöhret ve prestij, Piaggio Aero’nun yine lansmanı için yararlı bir itici güç olabilir”. Ayrıyeten, Piaggio Aerospace ve Baykar’ın uzmanlığı ortasındaki entegrasyon, HammerHead gözetleme dronları üzere birtakım modellerin daha da geliştirilmesinde ve genel olarak motor bileşenlerinin üretiminde belirleyici olabilir.
İtalya basını: Erdoğan’ın damadına satıldı
Satış haberi hafta sonunda İtalya basınında geniş yer buldu, baş sayfalardan “Piaggio Erdoğan’ın damadına satıldı” üzere sözlerle duyuruldu. Haberlerde, Piaggio’nun 800’den fazla çalışanına iş garantisi verilmesi hususu yükle öne çıkarıldı.
Piaggio’nun genel merkezinin bulunduğu Liguria bölgesinin gazetesi Vilayet Secolo XIX, altı yıl süren fevkalâde komiserlik idaresinden sonra “nihayet tünelin sonunda ışık göründüğü için memnuniyet duyulduğunu” lakin sendikaların personellerin hakları konusunda ihtiyatlı olduğunu yazdı.
Savunma kesimi haberleri veren Analisi Difesa (savunma analizi) sitesi ise Baykar’ın mümkün maksatları ortasında, “Piaggio’nun İHA bölümünde kazandığı tecrübeleri edinmek” ve “Avrupalı müşterilere satılmak üzere kendi İHA’larının ve motorlarının üretimi, bakımı/revizyonu için Liguria’daki fabrikaları Avrupa’da bir merkez (hub) olarak kullanmak” hipotezlerini de saydı.
Uluslararası ilgilere etkisi
Muhalefetteki Demokratik Parti’nin NATO Parlamenterler Meclisi üyeleri, Piaggio’nun tekrar canlandırılmasının, “Erdoğan’ın damadının şirketi” Baykar tarafından satın alınmasına bağlanması konusunda tasalarını lisana getirdi.
Merkez-soldaki muhalif parlamenterler, Türk şirketin son yıllarda Ukrayna’ya yeni jenerasyon insansız hava araçları tedarikini “değerli” diye niteledi lakin “Endüstriyel stratejisinin merkezinde katiyen İtalya ve/veya Avrupa’nın çıkarları yer almaz” dedi.
Muhalif bir diğer parti 5 Yıldız Hareketi’nin Liguria bölge idaresi de “Piaggio Aero’nun Türk Baykar şirketine satışı, geleceğin Made in Italy insansız hava araçlarının Türkiye üzerinden savaş halindeki ülkelere satışı konusunda telaş yaratıyor” formunda bir açıklama yaptı.
Prof. Federico Donelli ise bu muahedenin İtalya-Türkiye ilgilerine ve milletlerarası alana yansımaları konusunda şunları söyledi:
“İniş-çıkışlar görülebilse de Türkiye ile İtalya ortasında, hem siyasi hem de ekonomik-sosyal seviyede güçlü bağlar var. Son yıllarda, bilhassa Libya olmak üzere kimi hususlarda çıkarların buluşabileceği kabulüne dayalı olarak bariz bir artış kelam konusu.
NATO’nun geleceğinin bile kuşku yaratabildiği, süratle değişen ve giderek istikrarsızlaşan bir memleketler arası bağlamda İtalyan-Türk ekseni, Akdeniz’den Afrika Boynuzu’na kadar çeşitli cephelerde siyasi ve güvenlik istikrar gücü misyonu görme potansiyeline sahip.”