Zonguldak’ta Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ilişkin olan 25 rödovans alanında çalışan yaklaşık 3 bin madenci, bölgedeki sanayi kuruluşlarının ithal kömür tercih etmesi nedeniyle işsiz kalma korkusu yaşıyor. TTK’nın kiracısı pozisyonundaki işletmeciler ise kömür ocaklarını kapatmamak için birkaç ay daha güçlerinin kaldığını belirterek bir an evvel tahlil bulunmasını istedi.
‘Yerli üreticiyi durma düzeyine getirmiştir’
TTK’ya ilişkin Gelik rödovans alanını işleten Akkurt Madencilik’in idare şurası lideri Alaattin Kurnaz, şunları söyledi:
“Cumhurbaşkanımız ‘yerli ve milli’ diyor. Maalesef biz de yılbaşından sonra, EPDK kararından sonra, biliyorsunuz hem pandemi hem savaşlardan sonra gelen maliyetlerle ilgili burada rödovanslı işletmeciler olarak bayağı ıstıraba düştük. Bunun yanında EPDK, aldığı kararla ithal kömüre 3 bin 250, bizim kömüre de 2 bin 50 teşvik vererek yerli üreticiyi durma düzeyine getirmiştir. Bizim maksadımız, ithal kömüre değil de burada yerli kömüre teşvik verilmesi. Burada yaklaşık, benim firmamda, Akkurt Madencilik’te 250 kişi çalışmaktadır. Havzada da 25 tane rödovansçı arkadaşlarımız var. Bunlarda da yaklaşık çalışan personel sayısı 2 bin 800 ila 3 bindir.
’15 milyon ton yurt dışından kömür alıyorlar’
Burada şunu söylemek istiyorum. Biz, burada yoktan var eden firmalarız. Burada Türkiye Taşkömürü, 1951’de benim ocağımı açmış, 1970’e kadar üretim yapmış, büsbütün çekilmiş. Âlâ damarları almış. Katma pahası, ekonomik bedeli olmayan damarlarla biz burada üretim yapıyoruz. Katma kıymet sağlıyoruz burada. Çalışanlara, işçilere istihdam sağlıyoruz. Burada bilindiği üzere dev sanayi kuruluşları var; KARDEMİR, ERDEMİR, Eren Güç, ÇATES. Bunların yılda tüketimi yaklaşık 15 milyon ton. Yurt dışından kömür alıyorlar, maalesef bizden şu anda bir ton kömür almıyorlar. Burada güç santrallerinin dedikleri şu, özellikle Eren Enerji’nin dediği şu; ‘Ben büsbütün ithal kömürden teşvik alıyorum’. ÇATES’in de dediği bu; ‘Sizden bu kaidelerde kömür alamayız’. Artık ben de size soruyorum; 2022’de gelen maliyetler bize, yüzde 100’ün üzerine çıkmış. Personellik, SSK maliyetleri artı yan eserler dediğimiz direkti, çelikti yüzde 300’ü bulan maliyetlerimiz var. Güç santrallerine gittiğimizde bize şunu diyorlar, özellikle ÇATES şunu dedi; ‘Biz, 2022 yılında size biz artırım yapamayız, 2022 koşullarında veriyorsanız biz sizlerden kömür alırız’.
‘Buralar kapandığı vakit ekonomik olarak dert olacak’
Şimdi, Zonguldak’ın varoluşu büsbütün kömür. Artık, buradaki hepsi dışarıya bağımlı olmuş. Buradaki diyor ki ‘Sen işletmeni kapat. Burada da 2 bin 800-3 bin kişi var, bunlar da işsiz kalsın.’ Bunları düşündüğünüz vakit, 10 bin şahsa, ailesi ile bir arada burada biz ekmek veriyoruz. Yarın buralar kapandığı vakit, Zonguldak havzası büsbütün kömür ile var olmuş, yarın burada ekonomik olarak bir toplumsal bir problem olacak. Onun için buradan ben, öncelikle Sayın Cumhurbaşkanıma seslenmek istiyorum. Biz, burada sayın bakanımıza, bakan yardımcısına, buradaki milletvekillerine, vilayet liderine, sivil toplum örgütlerine… Hepsi mevzuyu uygun biliyor. Maalesef buradaki siyasi iktidar bu işe sağır yatıyor. Bakanlarımızın, çabucak acil planı yapıp bu ithal kömüre değil, kesinlikle yerli kömüre teşvik vermesi lazım. Zonguldak kömür madenciliği, güç bir madencilik. Bizim burası Soma üzere değil. Linyit ve Soma kümelerinden bizi başka tutmaları lazım. Büsbütün taş kömürüne bir yasa çıkarmaları lazım, acil buraya bir düzenleme yapıp. Yoksa bu yasa çıkmazsa bu bahis her yıl gelecek. Bugün bir çalışanın maliyeti bana 30 bin lira ise seneye 50 bin lira olacak. Biz, bu kurallarda ile birebir pahada kömürü satamayız, bizim yaşama bahtımız yok. Her seferinde bizim Cumhurbaşkanımız ‘Yerli milli’ diyor. Maalesef buradaki büyük endüstriler, büsbütün ithale dönmüş durumda. Buradaki milletvekillerimiz de maalesef bu işe sağır bakıyor, geçiştiriyorlar işi. İşi biliyorlar lakin maalesef kimi kurumlar da art bahçeleri olmuş, bunlar artık yani oralardan bir şeyler elde ediyorlar ki bu kadar yerli üreticinin yanında olmuyorlar.”
‘Yerli üretime geçilse tahminen işsizlik oranı daha da düşecek’
Maden emekçisi Savaş Demirtaş ise şunları söyledi:
“2006’dan beri Akkurt Madencilik’teyim, emekli oldum. Şu an artan maliyetler ve bu rödovans olayı ile ilgili artışlar yüzünden ileriyi göremiyoruz. Ocakta çalışan aşağı üst 250 arkadaşımız var. Tamam, ben emekli oldum lakin bir de onları düşünmek lazım. Bir kişi, aşağı üst 4 kişi demek. Burada aşağı üst bin kişi demek, zira aileleri falan. İthal kömür yerine yerli üretime geçilse tahminen işsizlik oranı daha da düşecek, tahminen de hepimiz rahat edeceğiz lakin şu an şu koşullarda ilerimizi göremiyoruz. Esasen dışa bağımlı olmak yerine yerli üretim bence daha âlâ. ‘İstihdamı artıralım’ diyorlar, istihdamı artıracaksak şayet ocaklar mesela kapanmasın ya da karşı karşıya kalmasın. Zira yerin altına girdiği vakit yerüstü ile ilişkini kopuyor, artı kelle koltukta, Allah’a emanet. Mesela meskenden çıkarken ‘Allah’a ısmarladık, kendinize âlâ bakın’ diyoruz.”
‘Bu başta soru işaretleri yaratan bir durum’
Maden mühendisi Uğur Akkurt da şöyle konuştu:
“İthal kömüre getirilen bir kota yok şu anda. Santrallere verilen bir teşvik var fakat yerli kömür alırsa daha az, ithal kömür alırsa daha fazla. Bu başta soru işaretleri yaratan bir durum. Bize bu hususta devletin de yardımcı olması lazım. ‘Yerli kömür üretilirse teşvik vereyim.’ Santrallere dayanak vermesi lazım, bunlar güç üretiyor sonuçta. Enerjiyi dışardan almaktansa kendimiz üretmemiz daha az maliyetli olur. İthal kömüre belirli kısıtlamalar gelirse, bizim bu bahiste önümüzü açarlarsa yer altı kömür madenciliğinin de önü açılır.”