Oluştuğu dokuya nazaran isimlendirilen kanserin 200’den fazla cinsinin tespit edildiği biliniyor.
Cilt, göğüs, akciğer, prostat, mide, kalın bağırsak (kolon), rahim ağzı (serviks) kanseri ve lenf bezi tümörleri, hastalığın en yaygın cinsleri ortasında yer alıyor.
“Habis tümör” yahut “ur” olarak da isimlendirilen kanser hastalığının, dünya genelinde en fazla vefata yol açan ikinci hastalık olduğu belirtiliyor.
KANSER HASTALARININ BÜYÜK KISMI ASYA’DA
Dünya Sıhhat Örgütüne (DSÖ) bağlı bir kuruluş olan Milletlerarası Kanser Araştırma Ajansının (IARC) datalarına nazaran, 2020’de dünya genelinde 19 milyon 292 bin 789 bireye kanser teşhisi konulurken, 9 milyon 958 bin 133 kişi kanser nedeniyle hayatını kaybetti.
Kanser hadiselerinden 9 milyon 503 bin 710’u Asya ülkelerinde görülürken, Avrupa’da 4 milyon 398 bin 443, Kuzey Amerika’da 2 milyon 556 bin 862, Latin Amerika ile Karayipler’de 1 milyon 470 bin 274 ve Afrika’da 1 milyon 109 bin 209 şahsa kanser teşhisi konuldu.
Her yıl yaklaşık 400 bin çocuk da kansere yakalanıyor. En sık görüler kanser tipleri ülkeler ortasında farklılık gösterirken, serviks, 23 ülkede en fazla görülen kanser tipi olarak öne çıkıyor.
2040 yılında kanser teşhisi konulan kişi sayısının yaklaşık 28 milyon 887 bine yükselmesi öngörülüyor.
Karaciğer, kolon ve rektum, akciğer, mide ve göğüs kanserleri, en fazla vefata neden olan kanser tipleri ortasında yer alıyor.
Kanser ölümlerinin yaklaşık üçte biri, sigara kullanımı, yüksek beden kitle indeksi, alkol tüketimi, az meyve-sebze ile beslenme ve fizikî aktivite eksikliğinden kaynaklanıyor.
İnsan papillom virüsü ve hepatit üzere kansere neden olan enfeksiyonlar, düşük ve orta gelirli ülkelerdeki kanser hadiselerinin yüzde 30’una neden oluyor.
GENETİK YATKINLIK YAHUT KİMİ DIŞ ETKENLER KANSERE NEDEN OLUYOR
Kanser, çoklukla kanser öncesi bir lezyondan makûs huylu bir tümöre ilerleyen çok basamaklı bir süreçte, olağan hücrelerin tümör hücrelerine dönüşmesinden kaynaklanıyor.
Kanser hastalığının nedenlerinden birinin; genetik yatkınlık yani ailedeki hastalık geçmişi olduğu belirtilirken, sigara ve alkol kullanımı, ağır güneş ışınına maruz kalma, radyasyon ile kanserojen olarak anılan kimi kimyasallara maruz kalma, çeşitli virüsler, makus beslenme alışkanlıkları ve hava kirliliği üzere dış faktörlerin de kansere neden olduğu biliniyor.
Özellikle düşük yahut orta gelirli ülkelerde, kronik enfeksiyonlar da kanser için risk teşkil ediyor. Kanser kaynaklı ölümlerin yüzde 30 ila 50’si erken teşhis ve tesirli tedavi ile önlenebiliyor.
Tüm kanser çeşitlerinde ve hastalarında tesirli bir kanser tedavi prosedürü şimdi bulunamamış olsa da cinsine nazaran değişmekle birlikte ortalama yüzde 50 civarındaki güzelleşme oranları giderek artıyor.
Ameliyat, kemoterapi, radyasyon terapisi ve kemik iliği nakli üzere tedaviler, kanserin en yaygın tedavi prosedürleri olarak karşımıza çıkıyor. Bunların yanı sıra immünoterapi, hormon tedavisi, amaçlı ilaç tedavisi ve radyofrekans ablasyon yolu de kanser tedavilerinde uzun müddettir uygulanıyor. Kelam konusu tedavi prosedürleri, tek başına yahut birleştirilerek uygulanabiliyor.
Kanser riski, tütün kullanmayarak, sağlıklı beden tartısını koruyarak, meyve ve zerzevat dahil olmak üzere sıhhat yiyecekler tüketerek, tertipli fizikî aktivite yaparak, ultraviyole ışınından kaçınarak, dış ve iç yer kirliliğine daha az maruz kalarak azaltılabiliyor.
KANSERDE YANLIŞSIZ TEŞHİS, KIYMETLİ TEDAVİ YÖNETİMİ
Doğru kanser teşhisi, uygun ve tesirli tedavi için kıymetli olurken, her kanser tipi farklı tedavi formülüne gereksinim duyuyor.
Kanser tedavileri genel olarak cerrahi, radyoterapi yahut kemoterapi, hormonal tedaviler ile maksada yönelik biyolojik tedaviler üzere sistematik bir süreç gerektiriyor. Tedavi usulü seçilirken, kanserin çeşidi ve tedavi edilen bireye de dikkat ediliyor.
Tedavi protokolünün tanımlanmış bir müddet içinde tamamlanması, öngörülen terapötik sonuca ulaşmak için değer arz ediyor.
İlk adım olarak tedavi gayelerinin belirlenmesi, tedavinin olumlu bir süreçte seyretmesi açısından değerliyken, birincil maksadın; ekseriyetle kanseri düzgünleştirmek yahut hayatı değerli ölçüde uzatmak olması gerektiği kaydediliyor.
Hastanın ömür kalitesini artırmak da değerli bir amaç olarak öne çıkarken, bu, kanserin son evrelerinde hastanın fizikî, psikososyal ve ruhsal iyiliği ile palyatif bakım için dayanak sağlanmasıyla başarılabiliyor.
Meme kanseri, rahim ağzı kanseri, ağız kanseri ve kolorektal kanser üzere en yaygın kanser cinslerinden kimilerinin, erken teşhis edildiğinde ve en âlâ uygulamalara nazaran tedavi edildiğinde yüksek güzelleşme olasılıklarına sahip olduğu biliniyor.
Testiküler seminom, çocuklarda farklı lösemi ve lenfoma tipleri üzere birtakım kanser cinslerinin de bedenin başka bölgelerinde kanserli hücreler bulunduğunda bile uygun tedavi sağlanırsa yüksek güzelleşme oranlarına sahip olduğu belirtiliyor.
Ülkelerin gelir seviyelerine nazaran tedaviye erişimde değerli farklılıklar öne çıkarken, kapsamlı tedavinin yüksek gelirli ülkelerin yüzde 90’ından fazlasında, düşük gelirli ülkelerin ise yüzden 15’inden azında mevcut olduğu tabir ediliyor. AA