ABD’nin 47. başkanı seçilen Donald Trump,22 Aralık’ta Panama’yı, Panama Kanalı’nın kullanımı için çok yüksek fiyat istemekle suçladı ve kanalın düzgün halde yönetilmemesi durumunda ABD’ye geri verilmesini talep edeceklerini açıkladı. Eski ABD Başkanı Jimmy Carter’ın, kanalın idaresini Panama’ya devretmesini “hata” olarak tanımlayan Trump, kanalın “başkalarının faydasına değil” iki ülke ortasındaki işbirliğinin simgesi olarak Panama’ya verildiğini hatırlattı.
PANAMA’DAN SERT REAKSİYON: TRUMP POSTERLERİ YAKILDI
Panama’nın Trump’a reaksiyonu sert oldu. Panama Devlet Başkanı Mulino “Vatandaşlarım, başkan olarak şunu kesin bir lisanla söz etmek isterim ki, Panama Kanalı ve ona bağlı tüm alanlar, her metrekaresiyle Panama’ya aittir. Ülkemizin egemenliği ve bağımsızlığı pazarlık konusu değildir. Panama Kanalı Panama’ya ilişkin ve o denli kalacak.” derken, halk Panama Parlamentosu önünde Trump’ı protesto etti ve ABD’nin seçilmiş liderinin posterlerini yaktı.
BU DEFA DE GRÖNLAND’I KARIŞTIRDI
ABD’nin 47. başkanı Panama ile ilgili tartışmalar devam ederken bu defa 23 Aralık’ta, Grönland’ın ABD denetiminde olması gerektiğine ait telaffuzunu yineleyerek, Ada’nın mülkiyeti ve denetimine sahip olmanın “mutlak zorunluluk” olduğunu savundu.
Dünyanın en büyük adası Grönland, iklim krizinin tesiriyle buzların erimesi ve yeni ticaret yollarının açılması nedeniyle giderek daha kıymetli hale gelen Arktik bölgesinde merkezi bir pozisyona sahip bulunuyor. Güçlü yer altı rezervlerine de sahip Grönland’ın hem ABD’ye yakınlığı hem de kilit deniz yolları üzerindeki pozisyonu, Washington için bilhassa Rusya ve Çin ile artan rekabet bağlamında “stratejik avantaj” olarak görülüyor.
“SATILIK DEĞİLİZ”
ABD’de vazifesi devralmaya hazırlanan Trump’ın açıklamaları bu kere Grönland’ı karıştırdı. Grönland Başbakanı Egede, AA muhabirine yaptığı yazılı açıklamada, Grönland’ın “satılık olmadığını” vurgulayarak, “Grönland, Grönland halkına aittir. Biz satılık değiliz ve asla satılık olmayacağız. Uzun müddettir devam eden özgürlük çabamızı kaybetmeyeceğiz.” sözlerini kullandı.
Öte yandan başta komşu ülkeler olmak üzere tüm dünyayla işbirliği ve ticarete açık olmaya devam ettiklerini belirten Egede, “Zira tüm işbirliği ve ticaret Danimarka üzerinden yapılamaz. Bizimle yapılacak tüm işbirlikleri bizim kıymetlerimize dayanmalıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
ABD İÇİN NEDEN BU KADAR KIYMETLİ?
Grönland’a ilgisini gizlemeyen ABD, bilhassa soğuk savaş periyodunda buraya değerli yatırımlar yaparak ve askeri üs kurarak bölgedeki varlığını güçlendirdi. Askeri dertlerin ötesinde, Grönland’ın mineraller, az toprak metalleri ve petrol rezervleri de dahil olmak üzere doğal kaynaklar açısından güçlü olması da Ada’yı ABD için “çekici” kılıyor.
Ada’nın sahip olduğu kaynakların elektronik, yenilenebilir güç ve elektrikli araçlarda kullanılanlar başta olmak üzere ileri teknolojiler için gerekli mineraller olması dikkati çekiyor.
Grönland, değerli uranyum, altın, çinko ve öteki kritik materyal rezervlerine sahipken ABD ise ender toprak mineralleri konusunda Çin’e olan bağımlılığını azaltmak istiyor. ABD’nin Grönland’ın başşehri Nuuk’ta 1953’te kapattığı konsolosluğunu 2020’de tekrar açma kararı da “yenilenebilir güç ve maden kaynaklarıyla ilgili projelerde direkt bağlantı ve işbirliğini kolaylaştırma” gayesi olarak değerlendirildi.
TRUMP SATIN ALMAYA ÇALIŞMIŞTI
Grönland’ın merkezinde yer aldığı Arktik bölgesi, yıllar içerisinde Rusya, Çin ve ABD’nin nüfuz uğraşı verdiği bir bölge haline geldi. Trump da Rusya’nın askeri genişlemesine ve Çin’in bölgedeki artan varlığına karşı ABD’nin Kuzey Kutbu’ndaki tesirini güçlendirmek istiyor. Birebir vakitte ABD’nin Arktik bölgesindeki ekonomik tesirini artırmak ve Grönland’ın güçlü kaynaklarından da faydalanmak isteyen Trump, vazifeye geldiği birinci devirde de Danimarka’dan Ada’yı satın alma isteğini lisana getirdi. Trump’ın 2019’da yaptığı bu teklifi Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, “saçma” olarak nitelendirerek reddetti.
BU SEFER LATİFE DEĞİL: TRUMP ABD TOPRAKLARINI GENİŞLETMEK İSTİYOR
ABD’li New York Times gazetesi ‘Trump’ın Grönland ve Panama Kanalı’nı Denetim Etme İsteği: Bu Sefer Latife Değil’ başlıklı haberinde seçilen liderin ABD topraklarının genişlemesi için planları olduğunu açıkça ortaya koyduğunu öne sürdü ve Trump’ın geçtiğimiz haftalarda da Kanada’ya Amerika’nın “51. eyaleti” olması istikametinde latifeyle karışık bir teklif sunduğunu ve Kanada önderine “Vali Justin Trudeau” dediğini hatırlattı. New York Times’a nazaran, Trump’ın Grönland teklifi Danimarka’da bir latife olarak görülmüyor.
CNN International da Trump’ın Amerikan toprak genişlemesini değerlendirdiğini belirterek, Trump’ın takımının bu son açıklamaların gerçek hırsları mı yoksa öteki motivasyonları mı yansıttığı konusunda açıklama yapmaktan kaçındığını yazdı.