İzmir’deki Smyrna Antik Kenti’nin altyapı tesisi 2 bin yıllık su kanalları hala birinci günkü üzere çalışıyor. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Türk-İslam Arkeolojisi Kısmı Öğretim Üyesi ve Smyrna Antik Kenti Hafriyat Heyeti Başkanı Prof. Dr. Akın Ersoy, “Kanaldaki suyu Smyrna Agorası’nın çimlerinin sulanması için kullanıyoruz. Kent içindeki park ve bahçelerin sulanması için de bu suyu veriyoruz ” dedi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi tarafından yürütülen; İzmir Büyükşehir Belediyesi, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir Ticaret Odası ve Hoş Güç Akaryakıt A.Ş. dayanakları ile Smyrna Antik Kenti hafriyat çalışmaları sürüyor. İzmir merkezindeki en büyük antik periyot agoralarından biri Smyrna Agorası ile Akdeniz’in en büyük tiyatrolarından biri olan Smyrna Tiyatrosu, çalışmalarla gün yüzüne çıkarılıyor.
Kadifekale’den Kemeraltı’na kadar uzanan ve Büyük İskender tarafından 193 hektarlık alanda kurulan kentte gerçekleştirilen arkeolojik hafriyatlarda, Helenistik Devir’den Geç Osmanlı Devri’ne kadar olan tarihî sürece ilişkin binlerce nesne keşfediliyor. UNESCO tarafından 2020 yılında ‘İzmir Tarihi Liman Kenti’ ismiyle oluşturulan miras alanının bir kesimi olarak Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne dahil edilen alandaki Smyrna Antik Kenti’nde yapılan hafriyatlarda, milattan sonra 1’inci ila milattan sonra 4’üncü yüzyıl ortasına ilişkin kase, tabak, leğen, süzgeç, kandil, testi, dokuma tartıları, tabak ve kapaklar üzere Roma Devri’ne ilişkin mutfak ve konut aletleri bulundu.
Kanallar kentin içinden geçiyor
Antik kentin altından geçen 2 bin yıllık su kanalları dikkat çekiyor. İKÇÜ Türk-İslam Arkeolojisi Kısmı Öğretim Üyesi ve Smyrna Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. Akın Ersoy, “Smyrna Antik Kenti, Kemeraltı ile Kadifekale ortasında kalan İzmir’in tarihi kent merkezide yer almaktadır. Agoranın etrafında, meydanını çerçeveleyen portikolar (cephesi sütunlu olan yarı açık ince uzun yapılar; sundurma-revak) var. Burada çeşmeler ve su kanalları mevcut. Roma İmparatorluğu’nun kuruluş periyodunda Augustus ile başlayarak Roma eyaletlerindeki barış periyodu çerçevesinde antik kentlerdeki imar faaliyetlerini artmıştır. Bu faaliyetler yalnızca üstyapı ölçeğinde değildir. Birebir vakitte altyapıda da kendini gösterir. Münasebetiyle İzmir’de de Augustus devrinde, kent içindeki pınarlara bağlanan su kanalları ile aşağı kentte yer alan çeşme ve hamamlara su taşınmıştır. Bu su kanalı biri agoradır ve kanal burada ikiye ayrılmış; bir kolu, Roma hamamına başka kolu ise Gymnasium’a (her yaş kümesine hizmet eden mental ve bedensel aktiviteler için kullanılan kamusal yapı) su taşıyor ” dedi.
“Kanalın içi bir insanın rahatça dolaşabileceği şekilde”
Antik kentteki su kanallarının fiziki yapısıyla ilgili de bilgi veren Prof. Dr. Ersoy, “Antik devirde kentler kurulurken, seçilecek bölgede su pınarlarının olması beklenir. Yani su pınarlarının olduğu yerler tercih edilir. Şehircilik bu türlü oluşur. İzmir örneğinde de Kadifekale yamaçlarında çok sayıda pınar olduğu anlaşılıyor. Birçok mevkinin ismi de bugün dahi suyla anılıyor. Smyrna Antik Kenti’ndeki su kanalları, 2 bin yıl evvel sokakların ve meskenlerin altında düzenlenmiştir. Agoraya ulaşan su kanalı, 2 metre 16 santimetre yüksekliğinde ve 90 santimetre genişliğinde olup 150 metre boyunca takip edilebilmektedir. Bir insanın rahatça dolaşabileceği haldedir. Bugün hala çalışmaktadır. Pınardan kanala gelen su 1,5 metre yüksekliğinde akmaktadır ” diye konuştu.
“İçme suyu için kullanılamaz”
İki bin yıllık kanalın su kullanımına da değinen Prof. Dr. Ersoy, “Bugün hamamlar çalışmıyor ancak kanalın suyu kullanılıyor. Smyrna Agorası’nın çimlerinin sulanması için kullanıyoruz. Tıpkı formda kent içindeki park ve bahçeler sulanması için de yetkililere bu suyu veriyoruz. Buradaki akan suyun ziyan olmasını önlemeye çalışıyoruz. Buna rağmen içme suyu olarak kullanılamaz. Yapılan tahlillere nazaran kabul edilen olağan kıymetlerden nitratta 1,5 kat, arsenikte ise 2 kat fazlalık var. Bu kanallardaki su, yazın dahi akıyor. Ayrıyeten su sesi hoş. Ziyaretçiler için dinlendirici bir tesiri oluyor ” dedi. (DHA)