Lhasa de Sela’yı dinlerken uzun yıllar evvelki o büyülü İstanbul konserini düşünmüyorum artık. Onun genç yaştaki trajik mevtini de öyle… Ya da sesinin insanın ruhuna nasıl da yıldız tozu üzere serpildiğini.
Onu dinlerken Amerikan yerlilerinin ‘teepee’ ismi verilen çadırları geliyor gözlerimin önüne artık. Kaktüsler, bizonlar ve dolunay. Meksika yemekleri ve kahve çekirdekleri. Gezici sirkler, panayırlar, sakallı bayanlar ve kılıç yutan adamlar. Çinli akrobatlar… Yüzlerine siyah kalpler boyamış üzgün palyaçolar. Bir de denizkızları! En çok da onlar! Lhasa en çok denizkızlarını hatırlatıyor bana. Onun İspanyolca, Fransızca, İngilizce söylediği yaldızlı müzikleri dinlerken bütün kederim ve telaşım ellerimde küçük gümüş balıklarına dönüşüyor bir anda. Onları birer birer denize bırakıyorum. Balıklarım gümüş pırıltılar saçarak mavi sularda uzaklaşıyorlar ve ben sessizce artlarından bakarken, sanatçı Melody Hansen’ın bir şiirini düşünmeye başlıyorum.
Defterimi çıkarıyorum, şiiri çevirmeye çalışıyorum. Şöyle bir şey çıkıyor ortaya:
“Batıyorum, batıyorum!”
Diye haykırdım. “Ben yüzme bilmiyorum!”
Çırpındım da çırpındım
Derken bir anlığına, olduğum yerde kaldım
Çünkü aklıma gelmişti o anda:
Acaba nefes alabilir miydim suyun altında?
Ve balıklar daima bir ağızdan bağırdı:
“Bu kız deniz için yaratıldı!”
Düşünüyorum da, müzik söylerken Lhasa da suyun altında nefes alabildiğini hissetmişti herhalde. Bu türlü vakitlerde yarı insan yarı balık, melez bir varlık olarak duyumsuyordu tahminen de kendini. Melez müzikler yazıyordu bu yüzden. Müzik onun hayatı sevme biçimiydi.
Çocukken hiç durmadan uydurma melodiler mırıldanıyordu kendi kendine. Eski bir okul otobüsüyle Amerika’yı bir uçtan bir uca kat ederken, yıldızlı Meksika gecelerinde kız kardeşlerine sokularak soğuk otobüste uyumaya çalışırken ve otobüs onun ‘evim’ diyebileceği tek şeyken, müzik bir sığınak olmuştu ona.
Bana biraz kendi çocukluğumu hatırlatıyor bu. Gezgin ve hippi bir aileden gelmesem de, kendi içime yaptığım tüm o küçük seyahatler benim için dünyayı dolaşmaya bedeldi o vakitler. Ve ben de birçok vakit bir yanı öbür bir dünyaya ilişkin, melez bir varlık üzere hissediyordum kendimi.
Suyun altında nefes alabilmeyi çok istiyordum. Bir denizkızı olmayı ve hiçbir şeyden korkmamayı… Bir gezgin olmayı ve ceplerimi dünyanın dört bir yanından topladığım kuş tüyleriyle, çakıl taşlarıyla, gümüş tılsımlarla doldurmayı. Lakin yazmayı her şeyden çok sevmek, beni burada kalmaya zorladı galiba.
Tibet’te yetişen siyah elmaların tadına hiç bakmadım. Ne var ki, onların beşere bir Lhasa de Sela müziğinin içindeymiş üzere hissettireceğinden neredeyse eminim. Üzgün palyaçoların yüzlerindeki siyah kalpleri andıran o masalsı elmaları düşünmek bile bir ‘yuva’ hissi veriyor bana. Üstelik, oraya gitmem gerekmiyor bu türlü hissetmek için.
Tibet’in Lhasa’ya da ismini veren kutsal kentinde, yavaş ve sessiz adımlarla yürüdüğümü hayal ediyorum. Okyanuslara, çöllere gittiğimi; teepee’lerde uyuduğumu, Lhasa’nın gençlik yıllarında yaptığı üzere bir sirk tiyatrosuna katıldığımı ve masallardaki üzere bir ömür sürdüğümü. Lakin bunu lakin müzik aracılığıyla yapabileceğimi de biliyorum. İçsel seyahatler bir yana, gezgin olmak benim tabiatımda yok. Neyse ki Lhasa var ve onun müzikleri bu hayali seyahatlerde kılavuzluk ediyor bana.
Yeniden Melody Hansen’in küçük şiirlerine dönüyorum sonra. “Kırık bir kalp merttir,” diye fısıldıyor Hansen bana. “Şefkatli ve canlıdır, hassas ve sevecendir; sevgiyle, sorularla ve kuşkularla doludur. Kırık bir kalp bizi derinlemesine öğrenmeye ve sevmeye iter, kırılgan ve güçlü insanlığımızı bize geri yansıtır.”
Gümüş balıklarımın mavi sularda yavaş yavaş gözden kaybolmalarını izlerken, kulağa azıcık bayat gelse de, elimde olmadan kalbime teşekkür ediyorum. Derken kalbimin başlı başına bir teepee olduğunun farkına varıyorum. Kalbim, hayatım boyunca beni yağmurlardan korudu. Bir modülüm daima diğer yerlerin hasretini çekse de, kendimi yuvamda hissetmeye her şeyden çok gereksinimim olduğunu anladı ve bana bir yuva oldu.
Lhasa’ya gelince… O bana müzik var olduğu sürece suyun altında nefes alabileceğimi öğretti. Gözyaşlarımı alıp onlardan hoş bir şey yapabileceğimi… Mesela, onları tıpkı Hansen üzere küçük şiirlere dönüştürebileceğimi. Ve benim için tam da bunu yapma zamanı
şimdi!