Borsanın bir haftada 50 milyar lira eridiği, doların rekorlar kırdığı, büyümenin yerini daralmaya bıraktığı periyoda sebep olan teşebbüsün akabinde başlayan seferberlik ile darbe teşebbüsünün akabinde gelen iki üç yılda Türkiye, ihracat, turizm ve büyüme rekorları kırdı…
Fetullahçı Terör Örgütünün (FETÖ) 15 Temmuz darbe teşebbüsünün ülke iktisadına faturası da ağır oldu. Darbe teşebbüsünün akabinde ülke notu düştü, risk primi arttı, yabancı yatırımlar kesildi, borçlanma maliyetleri yükseldi. Ülkenin gayrisafi ulusal hasılası düştü, kişi başı gelir 10 bin doların altına geriledi, faizler yüzde 24 düzeylerine çıktı, enlasyon yüzde 19’ları aştı ve iktisat yüzde 0,2 daraldı. Dolar bir günde yüzde 20 bedel kazanırken, borsada iki günlük düşüş yüzde 14’lere yaklaştı. Pay senetlerinin bedel kaybının, darbe teşebbüsünden iki gün sonra başlayan seanslarda 50 milyar lira eridiği görüldü. Toplamda teşebbüsün ülke iktisadına maliyeti yaklaşık 350 milyar dolar olarak söz edildi.
BORSA TABANI GÖRDÜ
Hain FETÖ darbe teşebbüsünün bastırıldığı pazartesi günü, BİST100 endeksi 15 Temmuz cuma günkü kapanışa nazaran günü yüzde 7,08 düşüşle 76.957,61 puandan günü tamamladı. Haftanın devamında da düşüş eğilimini sürdüren endeks, haftayı yüzde 13,39’luk kıymet kaybıyla kapattı, payların pahası bir haftada 50 milyar lira eridi.
SANAYİ DURDU
Haziranda altı aylık bir yükseliş trendinin akabinde 107,4 düzeyine yükselen sanayi üretim endeksi, temmuzda 20 puandan fazla gerileyerek 86,9 düzeyine indi. Dış ticarette büyük düşüş gözlendi. İhracatta yüzde 19,4’e varan gerilemeler kaydedildi.
EKONOMİ DARALDI
Yılın birinci iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 4,7’lik büyüme oranını yakalayan Türk iktisadı, darbe teşebbüsünün yaşandığı üçüncü çeyrekte mevsimsellikten arındırılmış endekse nazaran yüzde 0,2 daraldı. 15 Temmuz sonrası piyasalarda oluşan tedirginliğin taban düzeye indirilmesi için iktisat idaresi ve regülatörlerin aldığı birçok önlem sayesinde darbe teşebbüsünün iktisada maliyeti minimuma indirilmeye çalışıldı. İş dünyası, hain darbe teşebbüsünün Türkiye iktisadına faturasının 350 milyar doları bulduğunu söz ediyor.
TOPARLANMAYI BAŞARDIK
Bütün kayıplara karşın başlayan topyekûn seferberlik, ülkenin de süratle toparlanmasını sağladı. Hükûmet temsilcileriyle birlikte iş dünyası da yurt dışındaki muhataplarını tek tek arayarak, mektuplar yazarak darbe teşebbüsünün sebeplerini, yapısını ve Türkiye’nin bu teşebbüsü püskürttüğünü anlattı. BİST 100 Endeksi fakat altı ayda toparlandı, ihracatta rekorlara orta verildi lakin 2017’de başlayan süratli çıkış, takip eden yıllarda rekorları beraberinde getirdi. 2020’deki pandemiden de başka ülkelerden daha az eriyip daha süratli büyüdük. İhracatta her ay yeni rekorlarla taçlanan, yüzde 21’e varan çeyrek büyümeleriyle güçlenen büyümede yıllık yüzde 12’lere ulaşan Türkiye’de iş dünyası ihracat rekorları kırarak dünyayı vuran güç ve besin krizinden de en az ziyanla çıkılacağına dair görüşü paylaşıyor.