Lien TranVietnam’da yaşayan Lien Tran, 18 yaşındayken kendisine hepatit B teşhisi konmasını “Öleceğimi sandım, çok korkmuş ve üzgündüm” diye anlatıyor.
Ancak teşhisin üzerinden 20 yıl geçtikten sonra Lien artık bu hastalıkla ilgili önyargılarla çaba ederken teşhisin mevtle eş manaya gelmediğini anlatıyor.
Karaciğer iltihabı olarak bilinen hepatitin çeşitleri A,B,C,D ve E viral enfeksiyon ile bulaşıyor.
Hepatit B ve C’nin kronik enfeksiyonu siroza ya da karaciğer kanserine dönüşebiliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) nazaran her 30 saniyede bir kişi viral hepatitten dolayı hayatını kaybediyor.
Geçen yıl bir milyon kişi bu yüzden hayatını kaybetti. Bu sayı, HIV ve sıtmadan hayatını kaybedenlerin toplamından daha fazla.
WHO, dünyada 350 milyon insanın hala farklı çeşitte hepatit hastalıklarıyla yaşadığını aktarıyor.
28 Temmuz, hastalığa karşı şuurun ve hassaslığın artırılması için Dünya Hepatit Günü ilan edildi.
BBCHASTALIĞIN BELİRTİLERİ
Hepatit genel olarak viral enfeksiyon ile bulaşsa da birtakım kimyasallar, alkol, uyuşturucu ve genetik bozukluklar da bu hastalığa yol açabiliyor.
Lien üzere birtakım hastalar başta bir belirti göstermeyebiliyor, kimi hadiselerde tesirlerin ortaya çıkması yıllar sürebiliyor.
ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi, hastalığın belirtileri ortasında şunları sayıyor: Ateş, yorgunluk, iştah kaybı, baş dönmesi, kusma, karın ağrısı, koyu idrar, açık renkte dışkı, eklem ağrısı ve sarılık.
Lien, Vietnam’ın başşehri Hanoi’nin küçük bir köyünde fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.
Üniversitede biyoloji okurken çalışmalarına Avrupa’da devam etmek için burs kazandı.
Bunun için gerekli tıbbi testleri olurken hepatit B olduğunu öğrendi.
Bu yüzden Avrupa’ya gidemedi; lakin teşhisinin de önyargılara teslim olmaması için elinden geleni yaptı:
“Hepatit kirli bir şey olarak anılıyor, beşerler HIV ile eşleştiriyor.”
BBCANNEDEN ÇOCUĞA GEÇİYOR
Doktorun verdiği bilgilerle tatmin olmayan Lien, hastalığı internetten daha çok araştırmış.
Mezun olduktan sonra annesinin de tıpkı testi olmasını sağlamış ve annesinin de testi olumlu çıkmış. Annesi bunu daha evvelce bildiği için kızına bu bilgiyi vermemekten dolayı kendini suçlamış.
Lien’e nazaran büyük ihtimalle annesi hastalığı kendisine hamileliğinden beri taşıyor.
Lien’in tersine annesinin her gün antiviral ilaç alması ve daima sıhhat denetimlerine tabi olması gerekiyor.
WHO’ya nazaran hepatit A ve E, hastalığın bulaştığı su ve besinden geçerken; B, C ve D beden sıvılarından bulaşıyor.
B, C ve D’nin bulaşabildiği yollar şöyle: Hastalığın bulunduğu kanla temas ya da kan nakli, bulaşın yayıldığı tıbbi operasyonlar, cinsel ilgi, anneden çocuğa doğum yolu.
BBCAŞI MÜDAFAA SAĞLIYOR
İki çocuk annesi olan Lien, kızlarının da hepatit olmaması için aşı olmalarını sağladı; artık çocuklarının ikisi de negatif.
Hepatit A ve B’ye karşı aşı olmak mümkün.
Hepatit B aşısının da gelecekte hepatit D olmayı engellediği biliniyor.
Hepatit E aşısı ise yalnızca Çin’de var.
Son devirde çocuklarda açıklanamayan nedenlerden dolayı karaciğerde sorun yaşanması sıklaştı.
Bu yüzden tabipler hepatite karşı şuurun daha çok artması gerektiğini vurguluyor.
Lien ise bu hastalığa karşı hassaslığın artması için Avustralya’ya taşınmasının akabinde istekli çalışmalara başlamış.
Avustralya’nın Melbourne kentine doktora çalışmaları için gelen Lien, artık öyküsünü başka hastalarla da paylaşıyor.
38 yaşındaki Lien, hepatitin çarçabuk başa çıkılabilen bir hastalık olduğunu, doktora gidip gerekli ilaçların alınması gerektiğini vurguluyor:
“Hepatit ile yaşayabilir ve hem şahsî hem de profesyonel olarak çok düzgün bir hayat sürebilirsiniz. Artık bununla ilgili açık bir biçimde konuşabildiğim için kendimi özgür hissediyorum.”