Rusya – Ukrayna savaşıyla birlikte dünyanın gündemine bir de güç krizi girdi. Avrupa ülkeleri önemli bir doğalgaz krizinin eşiğinde. Kışı gazsız geçirme riskiyle karşı karşıya kalan ülkeler, bir bir güç tasarrufu önlemlerini açıklarken, Avrupa’da üretim yapan şirketlerin bu krizle nasıl başa çıkacağına dair ise şimdi bir projeksiyon görünmüyor. Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Lideri Jak Eskinazi, bu ortamda Avrupalı firmaların gaz sorunu olmayan ülkelerde üretim yapmayı düşüneceğini varsayım ediyor. Türkiye’nin ise bu açıdan şanslı ülkeler orasında olacağını söylüyor. Eskinazi, “Ya gelecek burada üretim yapacaklar ya da bizim ülkemizdeki sanayi kuruluşlarına kendi siparişlerini yaptıracaklar” diyor. Lakin Türk firmaların da yatırım için krediye gereksinim duyduğunu ekleyen Eskinazi, “Kredi muslukları açılsın” diye ekliyor.
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Lideri Jak Eskinazi, Akşam Gazetesi’nin sorularını cevapladı.
2022 ihracatta rekorların kırıldığı bir yıl oluyor. EİB’in birinci 7 aylık performansı nasıl?
2022 çok güzel başladı aslında. Birinci yarıda düzgün sonuçlar aldık. Temmuzda da birinci yarının rüzgarından faydalanarak yeniden ayı kurtardık. Ama ağustos ayından itibaren krediye ulaşımlardaki zorluklar endüstrici ve ihracatçılar üzerinde tesirini göstermeye başladı. Avrupa’nın resesyon korkusu Amerika’daki enflasyonun alıcılarda da bir tedirginlik ortaya koydu. Ağustosun tüm dünyada bir tatil ayı olmasının da tesiriyle bir duraklamaya girdik.
Yılın geri kalan devrinde bu duraklama aşılır mı?
Eylül, ekim aylarında bunu aşar mıyız bilemiyorum fakat kredi musluklarının bu kadar sıkı olduğu, faizlerin bu kadar yüksek olduğu bir dönemde endüstricinin hem fiyat tutturması hem de ihracat yapması çok sıkıntı. Türkiye’nin hak ettiği ihracat sayısına ulaşması için, bunun kısa mühlet içinde aşılması gerektiğini düşünüyoruz. Biz Türkiye’nin maksadı olan 250 milyar doları geçireceğimize inanıyoruz lakin maksadımız bunu aşıp, 270 milyar dolarlara gitmekti.
Ege İhracatçı Birlikleri’nde geçen yıla kıyasla ne kadarlık bir ihracatta artışı kelam konusu?
Türkiye geneli üzere bizim de ihracat artışımız pek yeterli gidiyor. 2021 yılını yüzde 26 artışla 16 milyar 325 milyon dolar ihracatla kapatmıştık. Son 1 yıla baktığımızda, yıllık ihracat gayemiz olan 18 milyar doları tamamlamış durumdayız. Aylık bazda geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 1-5 ortasında artışımız oluyor. Bundan sonraki ayları da başa baş kapatırsak 2022 gayemizi tutturmuş olacağız. 2023’te de 20 milyar doları geçmeyi hedefliyoruz. Bizim hedefimiz her vakit geçen yılın birebir ayına nazaran daha üst çıkmak ve ülkemize daha çok döviz sağlamak. Biz bu eforlar içinde olduğumuz surece bu kredilere muhtaçlığımız var.
Kredilerle döviz alındığına dair duyumlara ne diyorsunuz?
Eğer bu bölümlerin ithalatları varsa portföylerinde döviz bulunması pek olağan. Bu arkadaşlar ithalat yapabilsinler diye dövizleri rezervde tutuyorlar. İthalat yapamazlarsa işlerini yürütemezler.
İhracattaki artışa paralel olarak sanayicilerin yatırım konusunda istekli olduğunu söyleniyor. Ege’de bu türlü bir kapasite artış muhtaçlığı var mı?
Bazı ülkelerden bize siparişlerin kaydığı yanlışsız. Zira bizim Avrupa pazarına olan yakınlığımız kıymetli bir avantaj. Yani sipariş var. Ancak bizde onu yapacak yürek azalıyor. Zira içimizde ‘bunu yapacak sermayeyi nereden bulacağız’ diye bir kaygı oluştu. Yani aslında fırsat ayağımıza kadar gelmiş durumda. Fakat finansman meselesinden ötürü bunu kullanıp kullanamayacağımızı şimdi bilemiyoruz.
‘Kredi bulamazsak ihracat da düşer’ mi diyorsunuz?
Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’de çok hoş yatırımlar yapıldı. Dokumacılık kesiminde 2 milyon tona çıkacak pamuğu kullanacak yeni yatırım yapıldı. Fakat şu anda kapasiteleri bence yüzde 60 – 70 kapasiteyle bile çalışamıyorlar. Zira hem talep daralması var hem dünya fiyatlarında bir gerileme var. Bakın yaş meyve sebzede lojistik sistemi sıfır üzere bir şey. Zira bizde soğuk zincir yok. Soğuk zincir olmayınca olağan mamulün yüzde 30’u zayi oluyor. Bunları aşabilmek için de yatırıma muhtaçlık var. Ayrıyeten önümüzdeki yıldan itibaren önümüze sürdürülebilirlikle ilgili kimi pürüzler gelecek. Bu vergileri ödememek için kesinlikle sürdürülebilirlikle ilgili yatırımları yapmamız gerekiyor. Bu yatırımların yüzde 30’la yüzde 50 faizle yapılmasının imkanı yok.
HARCAMALAR KISILABİLİR
Bu kış Avrupa’nın gazsız kalacağı telaşı hakim. Türkiye’nin ise bu türlü bir sorunu olmayacak üzere görünüyor. Siz bu kışa dair nasıl bir fotoğraf çiziyorsunuz?
Gaz konusunun bizim ülkemiz için bir sorun olacağını zannetmiyorum. Bütün komşularımızda gaz var. Türkiye bu sorunu halleder lakin dünyada bu türlü bir sorun var. Üretim yapamadıkları vakit da bizim üzere ülkelere mecbur kalacaklar. Ya gelecek burada üretim yapacaklar ya da bizim ülkemizdeki sanayi kuruluşlarına kendi siparişlerini yaptıracaklar. Bunlar daima bizim istediğimiz şeyler. Avrupa’nın gaz ezası bir taraftan bize olumlu yansıyacak fakat öteki yandan da resesyon nedeniyle harcamalarını kısma olasılıkları da hayli yüksek. En büyük pazarımız olan AB’de kriz yaşanması bizi de negatif tesirler. Buna hazırlık olarak yapabileceğimiz en düzgün şey şimdiden pazarımızı çeşitlendirmek.
YENİLENEBİLİR GÜÇ ‘KAPALI GİŞE’
Ege ihracatçıları olarak son periyotta yükselen dallarınız var mı?
Bölgemizde çok enteresan bir durum var, yenilenebilir güç, rüzgar türbinleri olayı patladı bu sene. Bölgemizden 1 milyar dolar civarında bir ihracat var. Şu anda bu çeşit güç firmalarının tamamı kapalı gişe çalışıyor.
BİZ OLSAK ÇOKTAN MISIR’A GİTMİŞTİK
Peki Avrupalı firmalarda, mümkün gaz sıkıntısına hazırlıklar başladı mı? Tesislerini taşımak yahut gelip burada Türk firmalarla ortak üretim yapmak için pazar araştırmalarına başladılar mı hiç?
Şimdi onlar tatil modundalar. Varsayım ediyorum önümüzdeki aydan itibaren, kapınızı çalmaya başlarlar. Ve bu bizim için çok önemli bir fırsat olacak. Şu anda Avrupalı firmalar Türkiye’de üretimi düşünüyorlardır fakat onlar bizim üzere maceracı değil, sağlam fizibilite yapıp, o denli gelirler. Biz bu türlü bir şey duymuş olsaydık, şimdiye kadar çoktan Mısır’da fabrikalarımızı kurmuştuk.