Ermenistan ile Azerbaycan, 155 askerin hayatını kaybetmesine yol açan çatışmalarla ilgili olarak birbirlerini suçlamaya devam ediyor. Tansiyonun düşürülememesi, çatışmaların sürdüğü iddiaları, ölümlerin daha çok artabileceği endişesine yol açıyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, parlamentoda yaptığı konuşmada, bu hafta başında başlayan çatışmalar sonucunda 105 Ermeni askerin öldüğünü açıklarken, “Düşman Mayıs ayında Ermenistan’ın topraklarının 40 kilometre karesini işgal etmişti, şimdi de bir 10 kilometre kare daha işgal etti” dedi.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan’ı sivilleri hedef almakla suçluyor.Fotoğraf: Lusi Sargsyan/PHOTOLURE/AP/picture alliance
Bu hafta Özbekistan’ın Semerkant kentinin ev sahipliğinde yapılacak Şanghay İşbirliği Teşkilatı (ŞİÖ) liderler zirvesine katılımını iptal ettiğini de söyleyen Paşinyan ayrıca Azerbaycan’ı Ermenistan’ın köylerini hedef almak, yüzlerce sivilin evlerini terk ederek, yerinden edilmesine yol açmakla suçluyor.
Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Aram Torosyan, Azerbaycan’ın Yermuk bölgesine silahlı insansız hava aracı gönderdiğini iddia etti.
Bu iddiaları reddeden Azerbaycan ise çatışmalarda 50 askerinin öldüğünü duyurdu. Bakü ayrıca, ölen 100 Ermeni askerinin cesetlerini Ermenistan’a teslim etmeye hazır olduklarını da açıkladı.
Rusya zorda
İki ülke arasında 2020’de yaşanan 2. Dağlık Karabağ Savaşı, altı hafta sürmüş, Moskova’nın arabuluculuğunda sağlanan ateşkesle son bulmuştu. 6 bin 700’ü aşkın insanın hayatını kaybettiği bu savaştan iki yıl sonra çatışmaların yeniden patlak vermesiyle Rusya yenide devreye girdi.
Ermenistan Güvenlik Konseyi’nin askeri destek talebi üzerine Rusya’nın liderliğindeki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden (KGAÖ) bir heyet Erivan’a gitti.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, heyetin Ermenistan’da temaslarda bulunacağını açıkladı.
Ermenistan, Rusya liderliğinde kurulan ve eski sovyet cumhuriyetlerinden oluşan KGAÖ’nün üyesi. Ve Anlaşma, bir işgal durumunda üye ülkelere askeri destek verilmesini öngörüyor.
Ancak Rusya dikkatini büyük ölçüde, Şubat ayında Ukrayna’ya saldırmasıyla başlayan savaşa odaklamış durumda, batılı ülkelerinin ağır yaptırımları nedeniyle de büyük ölçüde izole olmuş durumda. Üstelik tam da Ukrayna’da bazı bölgelerden askerlerini çekmeye başlamasının gündeme damgasını vurduğu bir dönemde, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki çatışmaların yeniden başlamış olması, Kremlin üzerindeki baskıyı daha da artıran bir gelişme olarak görülüyor.
Rusya’nın hem askeri üslerinin bulunduğu Ermenistan, hem de güçlü ekonomik bağlarının olduğu Azerbaycan ile yakın ilişkileri var. Rusya Devlet Başkanı Putin, taraflar arasında gerilimin düşürülmesi için 2020’de Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile görüşmüştü.Fotoğraf: Mikhail Klimentyev/Sputnik Kremlin/AP/dpa/picture alliance
Dimitri Peskov, KGAÖ heyetinin Erivan’daki temaslarının ardından raporunu hazırlayacağına dikkat çekerken, “taraflar arasındaki gerilimin sürmekte olduğuna” vurgu yaptı.
Bakü’den “araçsallaştırma” suçlaması
Azerbaycan Savunma Bakanlığı ise çarşamba günü yaptığı açıklamada, uluslararası toplumun çağrıları ve ateşkes anlaşmasına rağmen Ermenistan’ın saldırılarına ve provokasyonlarına son vermediğini iddia etti. Bakü ayrıca Ermenistan’da Rus askerlerinin bulunduğu bölgeye ateş açıldığı iddiasının da “tamamıyla yalan” olduğunu, Ermenistan’ın bu suçlamalarla KGAÖ ittifakını “kendi kötü amaçları için araçsallaştırmayı hedeflediğini” savundu.
Her ne kadar Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki çatışmaların başlamasının hemen ardından Rusya’nın harekete geçerek ateşkes sağlanması için çabaladığı belirtilse de bölgedeki tansiyonun düşürülmesinin çok da kolay olmayabileceği belirtiliyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile cuma günü Semerkant’ta, Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesi sırasında ikili bir görüşme yapmaları öngörülüyor.
AB’nin çabası suya mı düştü?
Bu arada Avrupa Birliği, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki normalleşme sürecinin başlamasından bu yana barış görüşmeleri ve ulaşım yollarının yeniden açılması görüşmeleri için devredeydi.
AB’nin arabuluculuğunda Nisan ve Mayıs ayında Brüksel’de Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasında yapılan görüşmelerde barış anlaşması için görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabakata varılmıştı.
Berlin’de Gürcistan Başbakanı Irakli Garibashvili’yi ağırlayan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Ermenistan ve Azerbaycan’a barışı müzakere etme çağrısı yaptı. Fotoğraf: Bernd von Jutrczenka/dpa/picture alliance
Ancak Gürcistan Stratejik Analiz Merkezi’nden Gela Vasadze’ye göre yeniden tırmanan gerilim, AB’nin Erivan ve Bakü’yü bir barış anlaşmasına yakınlaştırma çabalarını gölgeledi.
“Brüksel’in sağladığı ilerleme adeta sıfırlandı” diyen Vasadze, çatışmaların her iki ülkedeki kamuoylarında daha da radikalleşmeye yol açtığı görüşünde.
Çarşamba günü Berlin’de Gürcistan mevkidaşı Irakli Garibaşvili’yi ağırlayan Almanya Başbakanı Olaf Scholz ise, “Bu ihtilafın hiç bir anlamı yok” dedi, taraflara barışı müzakere etme çağrısı yaptı.
AFP, dpa, AP/ DA, EC