Otomotiv Satış Sonrası Eser ve Hizmetleri Derneği (OSS) İdare Konseyi Lideri Ziya Özalp, kur ve maliyet artışları sonrası araç modüllerinin fiyatlarının zamlandığını belirterek “Bir aracın sigortası ikiye üçe katlandı. O yüzden araç sigortalılık sayıları önemli oranda azaldı. Geçen haftalarda önemli trafik kazaları oldu. Araçlar yaşlanıyor. Daha fazla denetimden geçmesi lazım” dedi.
Sektör açısından yılın ikinci yarısının daha güç geçeceğini vurgulayan Ziya Özalp ile otomotiv kesimini konuştuk.
– Oto satış sonrası ve bakım fiyatları ne kadar zamlandı?
Kur artışı teğe bir etkiledi. Zira Türkiye’de değerli modüllerin büyük kısmı ithal. Başta güç olmak üzere öteki sarfiyatların artmasıyla fiyatlar da enflasyon oranında arttı. Eser fiyatlarında önemli bir artış oldu.
Araç sahibi aracını aldıktan sonra bağımsız servislerde de muadil eser kullanma hakkına sahip. Vilayetle de logolu bir modül almak zorunda değil. Bu muadil modüllerin yan endüstrileri var. Bu biraz daha tüketicinin lehine olumlu tesir yaratıyor.
– Fiyatlar yükselince muadil kesimlere yönelim arttı mı?
Kesinlikle arttı. Beşerler zarurî sigorta dışında özel kaskoyu yapmıyor. O yüzden araç sigortalılık sayıları önemli oranda azaldı. Gelirler düştüğü için artık kaza yaptığında sigortaya para verene kadar alternatif kesimlerle kendisi gidip tamir ettiriyor. Aracınıza gidip 5 bin liraya bakım yaptırıyorsanız bunu muadil kesimlerle yarı fiyatına da yapma imkânınız var.
– Bakım tarafında fiyatlar daha da artacak mı?
Avrupa’daki tedarikçiler bize mektup gönderdi “Enerjide bir tedarik sorunu yaşıyoruz o yüzden maliyetlerimiz artacak, bu maliyetleri yansıtmamak ismine kademeli olarak Avro bazlı fiyatları artırıyoruz” dediler. Enflasyon, güç maliyetleri kaynaklı fiyatlar artacaktır. Bu noktada alternatif kesimleri daha fazla pazara sokmaya çalışıyoruz.
DURMANIN EŞİĞİNDEYİZ
– Son anket çalışmanızda ikinci yarı daha sıkıntı geçecek diyorsunuz, neler sizi zorlayacak?
Geçen yıla kadar daima yılın birinci yarıları büyümenin 40’ını, ikinci yarı da yüzde 60’ını yapardı. İkinci yarılar daima daha düzgündü. Lakin artık pandemiyle birlikte, talep ve tedarik zincirinin kırılmasıyla ve enflasyon ortamıyla bir arada birinci yarı satışlar manasında olumlu geçiyor. Ancak bunun yapay bir artış olduğunu görüyoruz. Talep daima bu formda artacak mı derseniz devam etmeyecek. Bir nevi artık bir durma eşiğindeyiz. Biraz daha yedek modül alımları ertelenecek bu da öteki problemler yaratıyor.
– Nasıl meseleler?
Hastaya ilacını vaktinde vermediğiniz vakit daha büyük sıkıntılar yaratıyor. Artık toplu taşıma araçları tıklım tıklım. Zira aracı trafiğe çıkarma maliyeti çok yüksek. Kasko yapmamış. Akaryakıt fiyatları yüksek.
– Otomotiv pazarına dönük düzenlemeler de var nasıl değerlendiriyorsunuz?
Şu anda Türkiye’de yabancılarla 90 milyon nüfus var. Toplam motorlu araç parkı 24 milyon. Asıl bizim kullandığımız 17 milyon. Bu çok düşük bir oran. Türkiye’deki araç parkının büyümesi lazım. Yaş ortalaması 18-19. Geçen haftalarda önemli trafik kazaları oldu. Araçlar yaşlanıyor. Araç çevrilmedikçe muayenesi yapılmıyor. Daha fazla denetimlerin yapılması kaide.
GELECEK KARANLIK
– Dal açısından sizi endişelendiren mevzular neler?
Uzun vadede otomotiv bölümündeki değişimlerin bize ne getireceğini tam olarak kestiremiyoruz. İleride araçlarda motor olacak mı diye soran arkadaşlarımız var. Kesim 2030’lara kadar büyüyecek. Pazarda oyuncu değişiklikleri olabilir. Kısa vadeye baktığımızda daha karanlık. Dünyadaki ekonomik göstergeler, Rusya-Ukrayna krizi belirsizlikleri arttırıyor. Türkiye açısından da paraya krediye ulaşamazsanız teşviklerin bir manası kalmıyor. Gelirde önemli azalma var. Araç bakımlarında azalma kelam konusu. Bu yüzden de ikinci devir âlâ geçmeyecek. Yakın devir gelecek dertleri daldaki büyümeyi engelleyebilir.
– Krediler de çok yükseldi, krediye ulaşıyor musunuz?
Kredi maliyetlerini artık geçiyorum krediye ulaşılabilirlik kalmadı. Son iki aydır bankalar şirketlere çok kısa vadeli, 1-2 aylık vadelerle kredi veriyorlar.
KULLANIM MÜHLETİ UZADI
– Değerli ölçüde ihracatınız da var hangi pazarlara ihracat yapıyorsunuz?
Ağırlıklı olarak Avrupa pazarına. Navlun fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşı Türkiye tedarik ve yedek kesim pazarına ivme kazandırdı. Tüm üyelerimiz hem kapasitelerini hem ihracatlarını artırıyor.
– Avrupa’da resesyon başladı. Sipariş iptalleri ya da yavaşlama var mı?
Hem Türkiye’de hem dünyada pandemiyle otomotiv üretiminde önemli bir kayıp oldu. Çip krizi de dahil dünyada pazar 20 milyon adedin üzerinde küçüldü. İnsanların araç değiştirme sıklığı da azaldı. Eskisi kadar bir talep de yok. Bu aslında satış sonrası pazara olumlu yansıdı. Ellerindeki araçları gerçek bir bakımla daha uzun müddet kullanabileceklerini gördüler.
– Ne kadar arttı kullanım mühleti?
Dünyada araç bulmak çok zorlaştı. Birçok araç artık 5-6 ayda temin edilemiyor. Aracın modeline nazaran bu mühlet bir yılı bile buluyor. Türkiye’de şu anda en az 1 milyonluk araç satış kapasitesi var. Bu, şu anda yarı yarıya düştü. Fiyatların iki üç katlanması, vergisel yükler ve araç bulunamaması satışları düşürdü. Bu manada da beşerler aracını 5-10 yıl kullanmaya başladılar, bu müddet daha da uzayabilir.