Genel olarak diş sıkma ve/veya diş gıcırdatma olarak da bilinen bruksizm; çiğneme hareketlerimiz dışında istemsiz olarak gelişen, dişleri birbirine kenetleme yani sıkma ve/veya dişleri gıcırdatma ile karakterizedir. Bruksizmi uyanıkken ya da uyurken görülebilir. En sık gece, uyku sırasında ortaya çıkan uyku bruksizmi, bazı belirtiler ortaya çıkmadan hasta tarafından farkedilmez. Bu nedenle bruksizmin bulgu ve belirtilerini bilmek, kişinin farkındalığını arttırmak açısından önemlidir.
Bruksizm neden olur?
Bruksizm üzerinde etkili olduğu düşünülen nedenler halen tam olarak açıklanamamıştır. Fakat genetik, fiziksel ve psikolojik birçok nedenin bir araya gelmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.Bruksizm pek çok kişide anksiyete, stres gibi psikolojik faktörlerden kaynaklanıyor olabilir. Ancak bazı araştırmalarda; Parkinson hastalığı, Demans, Epilepsi, Gece terörü, Uyku apnesi gibi uyku ile alakalı bozukluklar ve dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu gibi nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların bruksizm meydana getirdiği veya bu gibi rahatsızlıkları olan bireylerde bruksizm görüldüğü bildirilmiştir.
Bruksizm, antidepresan ilaçların yan etkisi olarak gelişebilmektedir. Ayrıca sigara,alkol ve bağımlılık yapıcı maddeler kullanmak bruksizm riskini artırabilir.
Bruksizm Belirtileri Nelerdir?
Bruksizm belirtileri arasında dişlerde hassasiyet, kırılma, aşınma ve sallanma gibi hasarlar, diş eti hastalığı görülebilir. Çene ağrısı ve çene ekleminde hareket kısıtlılığı, çene ekleminde ses ya da çene kilitlenmesi, baş ağrısı, boyun ağrısı, kronik baş ağrısı şikayeti de bruksizm belirtileri arasındadır.
Bruksizm Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Bruksizm, birçok vakada sadece uykuda gerçekleştiği için hastalar durumu fark etmeyebilirler. Bu nedenle ilerleyen vakalarda; eklem ağrısı, kulak ağrısı, kas ağrıları ve baş ağrısı gibi şikayetler sebebiyle hastalar yanlış tanı alabilmektedir. Hastalığın tanısı fizik muayene ve hastadan alınan öykü ile konulmaktadır.
Bruksizmin tedavisi; probleme neyin yol açtığına bağlı olarak değişmektedir. Ancak tedavinin öncelikli amacı dişlerde, çene ekleminde oluşabilecek kalıcı zararları önlemek ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır. Uyku sırasında dişlerin birbirleri ile temasını engellemek amacı ile kullanılan gece plağı, bruksizmin semptomatik tedavisinde kullanılan önemli bir araçtır. Ancak gece plağı bruksizmi yönetmek için iyi bir seçenek olsa da, bir tedavi yöntemi değildir. Gece plakları bruksizme etki etmekten ziyade diş ve doku hasarını önlerler. Ayrıca kullanım zorlukları nedeniyle birçok hasta tarafından düzenli kullanılmaz.
Bruksizmin, uyku apnesi veya diğer uyku bozukluklarına, stres ve anksiyete gibi psikolojik fakörlere, ağız içi dokularda dengesizlik, hatalı protezlere bağlı olabileceği düşünülüyorsa, ön planda altta yatan bu nedenler tedavi edilmelidir.
Genel olarak bruksizmin tedavisi için ilaç kullanımı çok etkili değildir. Ancak uygun vakalarda medikal tedavi kullanımı uygun olabilmektedir.
Son yıllarda bruksizmsorunu yaşayanlar için ideal bir tedavi seçeneğine dönüşen Botulinum toksin veya bilinen adıyla botoks, clostridium botulinum olarak isimlendirilen bakterinin salgıladığı bir proteindir. Bu madde uygulanan bölgedeki kasın fonksiyonunu geçici olarak azaltır veya yok eder. Bu sebeple bruksizm tedavisinde masseter ve temporal ( çene ve şakak bölgesindeki ) kasları gevşetmek amacıyla kullanılır. Botoks yöntemi uygulandıktan sonra 2-3 gün sonra kaslar gevşemeye başlar. 15 günde maksimum seviyeye ulaşır ve bu etki yaklaşık 4-6 ay sürer. Botoks tedavisi nedene yönelik olmayıp, ancak semptomları ortadan kaldırmaya yöneliktir.