Sofia Bettiza
BBC Dünya Servisi
Küçük Haftom neredeyse beş yaşında.
İsmi Tigray lisanında “Zengin” manasına geliyor fakat o hala yaşına nazaran olağan tartının yarısı kadar.
Doktor Haftom’un ne kadar zayıf olduğunu göstermek için kazağını üst çekip pantolonunu indirirken, kenardaki annesi sessizce izliyor.
Anne, ismini vermek istemiyor.
Etiyopya’nın kuzeyindeki Tigray bölgesinde iki yıldır devam eden iç savaştan sonra günlük yaşama damgasını vuran açlık ve makûs beslenme realitesi işte bu.
Aslında çatışmalara son veren bir barış mutabakatı imzalandı fakat iki yıllık savaşın tesirleri hala yaşanıyor.
Ağustos ayında Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan bir raporda Tigray’da beş yaşın altındaki her üç çocuktan birinin yetersiz beslendiği iddia ediliyordu.
Etiyopya federal hükümetine bağlı askerlerle Tigray’daki milisler ortasındaki çatışmalar devam ederken, Etiyopya ordusu kuzeydeki bu bölgeyi abluka altına almış ve besin yardımı gitmesini büyük ölçüde engellemişti.
Yiyecek yok, ilaç yok
Yetersiz beslenme sıkıntıları yaşayan Makda ikinci kere hastanede
Makda, iç savaşla yaşıt bir kız çocuğu ancak annesi Hiwot’un kucağında çok daha küçük bir bebek üzere görünüyor.
Çok rahatsız ve karnı çok şiş.
Annesi Hiwot, “Yiyecek bulmak çok zorlaştı. Günde bir öğün yemek bile çok güçleşti” diyor.
Fakat Makda hastaneye yatırıldıktan sonra kötüleşmeye başlamış.
Hiwot, “Geçen yıl da tıpkı sebeple hastaneye yatırdım onu. Hiç bir yardım alamadık. Konuta elim boş döndüm” diye konuşuyor.
Aileleri, Haftom ve Makda’yı, Tigray bölgesinin başşehri Mekelle’deki hastaneye getirmişler. BBC, bir ay boyunca onları izledi, mülakatlar yaptı, kameraya aldı.
Geçtiğimiz Ağustos ayında hükümet güçleri ilerlemeyi sürdürünce Tigray bölgesi idaresi ateşkes yapmayı kabul etti.
Geçen ayın başında imzalanan barış mutabakatında Addis Ababa’daki Etiyopya idaresi, bölgeye daha çok insani yardım göndermeyi de vaadediyor.
‘Gelen ilaçlar bir günde bitti’
Doktor Kibrom Gebreselasiye 15 yıldır Ayder Hastanesi’nde çalışıyor.
Burası yedi milyon nüfuslu Tigray’ın, en büyük kamu hastanesi.
Doktor Gebreselasiye “Her gün küçük çocuklar ve annelerinin acı çektiğini ve ağladığını görmek çok ağır etkiliyor insanı” diyor ve ekiyor:
“Hastanemizde çok sayıda çocuk öldü zira çocuk yetersiz beslendiğinde, onlara yalnızca yemek vermek yetmiyor. İlaç, antibiyotik, mineral desteği lazım ve elimizde bunlar yok.”
Doktor Kibrom Gebreselasiye iki yıl süren iç savaş sırasında hastaneyi ayakta tutmaya çalıştı
Bazı gereksinimler gelmeye başlamış görünüyor ancak muhtaçlık karşısında çok yetersiz kalıyor.
Doktor Gebreselasiye uzun zaman sonra Mekelle’ye birinci kere Kızılhaç’a ilişkin iki kamyon ile ilaç geldiğini söylüyor.
“Gelen ilaç hastalarımızın yarısına yalnızca bir gün yetti” diyor içini çekerek.
İlaç yardımının ulaşmadığı her gün, daha çok hasta hayatını kaybediyor.
Doktor Kibrom Gebreselasiye “Kanser hastalarının durumu çok makûs örneğin. Tigray’da hiç bir yerde kemoterapi yapılamıyor” diyor.
“Her gün, her hafta, kanser daha da ilerliyor. Başta tedavi edilebilir bir evredeyken, artık müdahalenin yarar etmeyeceği bir seviyeye geliyor. Ağır hastalar için her gün, her saat önemli” diye ekliyor.
Yardımlar nerede?
Kasım ortasından Aralık ayının birinci haftasına kadar Etiyopya hükümeti ve yardım kuruluşları bölgeye yiyecek, barınak ve ilaç yardımı taşıyan 1600’den fazla kamyon gönderdi.
Sadece Memleketler arası Kızılhaç, Mekelle’ye Kasım ayı ortasından beri 38 kamyon yardım gönderdiğini ve yeni yardımların da yolda olduğunu söylüyor.
Kızılhaç’ın Etiyopya’daki sözcüsü Jude Fuhnwi, “Bütün insani yardım kuruluşları efor gösteriyor fakat gereksinimlerin boyutları karşısında bunlar yetersiz kalıyor” dedi.
Gerçekten muhtaçlıklar dev boyutlarda.
Birleşmiş Milletler’e bağlı Dünya Besin Programı, Tigray’a altı ay boyunca her hafta 2,1 milyon beşere yetecek acil besin yardımı göndermeyi hedefliyor. Program, şu ana kadar gayesini tutturabildiğini açıkladı.
Dünya Besin Programı Etiyopya Sorumlusu Claude Jibidar, “Barış muahedesi imzalandığından beri bir çok şey daha kolaylaştı” diyor ve ekliyor:
“İki yıl süren savaştan sonra bir gecede olağana dönmeyi beklemiyoruz.”
Tigray’ın başşehri Mekelle hâlâ Tigray hükümetinin kontrolünde ancak Etiyopya federal güçleri de kuzeyde kimi bölgeleri kontrol altında tutuyor.
Mekelle’deki Ayder Hastanesi’nin bir öbür kısmında konuştuğumuz emekli öğretmen Fikadu Jember diyabet hastası olduğunu ve üç aydır ilaçlarının bulunmadığını anlatıyor:
“Buraya tedavi için geliyoruz lakin aygıtların birden fazla çalışmıyor. Diğer yerleri de deniyoruz fakat abluka yüzünden hiç bir yerde bir şey bulunmuyor.
“Bir çok kişi bu yüzden ölüyor. Barış mutabakatı imzalanınca ilaç gelir demiştik lakin şimdi bir şey geldiği yok.”
Fikadu Jember şeker hastası ve barış ile birlikte ilaçlarını temin edebilmeyi umuyor
Doktorlar en temel materyalleri bulamıyor.
Doktor Kibrom Gebreselasiye, “Ameliyat eldiveni yetersiz. Tıpkı eldiveni yıkayıp bazen üç defa kullanmak zorunda kalıyoruz” diyor.
“Kan nakli yapamıyoruz zira kan torbamız yok. Münasebetiyle bir hastanın kana gereksinimi olduğunu biliyorsak, o ameliyatı yapamıyoruz” diye ekliyor.
Elektrik geldi
Aynı hastanede çalışan ismini vermek istemeyen bir doktor da gelen ilaçların çok yetersiz olduğunu söylüyor.
“Hastane yaralı askerler ve sivil hastalarla dolu. Birçoklarına yardımcı olamıyoruz” diyor.
Aynı doktor barış anlaşmasından bu yana tek olumlu gelişmenin merkezi hükümetin, Mekelle’nin elektriğini tekrar bağlaması olduğunu söylüyor.
Hastane yakında Twitter üzerinden HIV ilaçları ve testlerinin gelmeye başladığını bildirdi.
Fakat bütün bu yoklukların bedelini en korunaksız olanlar ödüyor.
Makda’nın annesi Hiwot, “Onun hoş bir geleceği olmasını istiyorum. Tek düşünebildiğim bu” diyor.