Türkiye, sahip olduğu sulak alanlar ve elverişli iklimi sayesinde bilhassa Kuzey Avrupa ve Rusya’nın kuzeyinden sıcak ülkelere göç eden su kuşlarına inançlı bir dinlenme alanı sunuyor.
Enerji toplamak ve yeni üreme periyoduna hazırlanmak için Türkiye’ye gelen kuşlar, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Ulusal Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü takımlarınca her yıl 15 Ocak-15 Şubat tarihlerinde nizamlı olarak sayılıyor.
Aynı alanlarda ve tıpkı noktalardan yapılan standart sayımlar, uzun periyotta popülasyon eğilimlerinin tahliline yarar sağlıyor. Bu kapsamda Ankara’daki Nallıhan Sarıyar Barajı’nda DKMP Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilen Kış Ortası Su Kuşu Sayımı (KOSKS), görüntülendi.
“Bu bölgelerde avcılar denetim ediliyor”
Nallıhan Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parklar Şefi Fatih Lort, su kuşu popülasyonlarının ve sulak alanlardaki değişimin izlenebilmesi için Kış Ortası Su Kuşu Sayımı’nın Tarım ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda, üniversiteler, sivil toplum ve istekli kuruluşlarla gerçekleştirildiğini söyledi.
Sayımın, su kuşlarının mevsimsel göç hareketlerinin en az olduğu ve kümelendikleri noktada yapıldığını belirten Lort, şu tabirleri kullandı:
“Buradaki maksat, uzun devirli bakış açısı kazanmaktır. Tıpkı periyotta tıpkı noktadan yapılan standart sayımlarla popülasyon trendlerindeki değişimin tahlili ortaya çıkıyor. Kuşların ömür alanlarındaki değişimin izlenebilmesi için bu sayımların yapılması gerekiyor. Mevsimsel periyotlarda yapılan kuş göçlerinde artış ve azalışların sebeplerinin ortaya konulması gerekiyor.”
Bu yıl da alandan bilgiler geldikçe cins ve adet bazında Türkiye’ye ne kadar kuşun mevsimsel göç hareketi yaptığını öğreneceklerini lisana getiren Lort, “Kuşların göç sebebi soğuk iklimlerden sıcak iklime harekettir. Bu yıl hava kuralları kışın sıcak gidiyor. Muhtemelen kuş sayısında azalma olacaktır. Su kuşlarının korunması için su kuşlarının kümelendiği alanları müdafaa gruplarımızla denetliyoruz. Bu bölgelerde avcılar denetim ediliyor. Usulsüzlük tespit edildiğinde süreç gerçekleştiriliyor” diye konuştu.
“Beklentimiz bu yıl sayının daha düşük olması yönünde”
Ankara Merkezli Tabiat Araştırmaları Derneği Üyesi ve Kuş Gözlemcisi Barbaros Demirci de Kış Ortası Su Kuşu Sayımı’nda kışın Türkiye’ye gelen ve sulak alanları ziyaret eden su kuşlarının sayılarını nizamlı müşahedelerle not ederek, kuşların yıllar içindeki trendini belirlemeyi amaçladıklarını belirtti.
“Çalışmalarımızın, gelecek yıllarda yapılacak bilimsel ve müdafaa çalışmalarına yardımcı olacağını düşünüyoruz.” diyen Demirci, 1960-70’lerde milyonlarca su kuşuna mesken sahipliği yapan yerlerin, bugün epeyce az sayıda kuşu ağırladığına işaret etti.
Demirci, bunun sebebinin insan nüfusundaki artış ve hayvanların habitatlarındaki daralmalar olduğunu belirterek şu değerlendirmede bulundu:
“Sulak alan olarak tabir edilen göller, bataklıklar vakitle yüz ölçümü olarak azaldığından ve nitelikleri eski nüfusları karşılayamayacak kadar bozulduğundan sayı azalıyor. Türkiye, kışın Akdeniz Havzası’ndaki başka ülkelerle birlikte Kuzey Avrupa ve Rusya’nın kuzeyinde üreyen su kuşlarının kışlama merkezi. Kuşlar burada yırtıcılardan ve avcılardan korunarak besleniyor ve üreme periyodu öncesi güç kazanıyor.”
Her gölde birebir kuş tipinin bulunmadığını lisana getiren Demirci, gölün pozisyonuna ve içeriğine nazaran değişik kuş cinslerinin alanı ziyaret ettiğini anlattı.
Demirci, Sarıyar Barajı’nda en sık rastlanan kuş tiplerinin angut, bahri ve balıkçıllar olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Bunun yanı sıra martılar bol ölçüde bulunuyor. Barajda balık popülasyonunun yüksek olduğunu biliyoruz. Burada küçük kuğuları her yıl görmekten ayrıyeten memnunluk duyuyoruz. Bu yıl sayım yaptığımız alanda kuş sayısı geçen yıla oranla epeyce düşüktü. Alan büyük. Öbür gruplar de öbür noktaları saydığı için kesin konuşmak için erken. En son Dernek ve ilgili kurumlar bir ortaya gelerek dataları toplayacağız. Beklentimiz bu yıl sayının daha düşük olması tarafında. İklim kaideleri sıcak ve yağışsız geçtiği için kuşlar bu yıl alanlarını terk etmek zorunda kalmadı. Bu da bizim daha az kuş görmemizin altındaki en kıymetli sebep. Bu türlü araştırmaları 10 yıllık aralıklarla karşılaştırmak daha manalı sonuç verir.”
Su kuşu sayımları
Türkiye genelinde 135 alanda gerçekleştirilen 2022 sayımında 104 cinsten 1 milyon 396 bin 369 su kuşu kayıtlara geçirildi.
Geçen yıl 556 bin 200 sakarmeke, 103 bin 304 çamurcun, 84 bin 685 karabaş martı, 66 bin 123 flamingo, 66 bin 79 yeşilbaş sayıldı. 10 yılda toplamda 15 milyon 971 bin 789 kuş sayımı gerçekleştirildi.
(AA)