Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Alanay, erişkin skolyozunun hayat kalitesini öbür kronik hastalıklar kadar çok etkilediğini belirterek “Yapılan çalışmalar erişkin dejeneratif (sonradan ortaya çıkan) skolyozun, yaşlanan nüfusla birlikte sıklığı artan, çağımızın yeni halk sıhhati sorunu olduğunu ortaya koyuyor” diyerek karşılık en merak edilen 6 soruyu yanıtladı.
1- Erişkin skolyoz ve öteki omurga bozuklukları nasıl ortaya çıkıyor?
CEVAP: Erişkin omurga bozuklukları çocukluk ve ergenlik çağında ortaya çıkan hastalıkların devamı niteliğinde olabileceği üzere erişkinlik periyodunda de başlayabiliyor. Ergenlik devrinde başlayan, fakat o periyotta farkına varılmayan ya da farkına varıldığı halde tedavi edilmeyen ve belirtileri ilerleyen skolyoza ‘erişkin idiyopatik skolyoz’ deniliyor. Bu skolyoz tipinde ağrı ve duruş bozukluğu üzere belirtiler vakitle ortaya çıkıyor. Erişkin dejeneratif (sonradan ortaya çıkan) skolyoz ise; yaşlanma ile birlikte omurga yapısının yıpranması ve osteoporoz (kemik erimesi) sonucu oluşuyor. Çalışmalar bu tip skolyozun 60 yaş üstünde görülme sıklığının yüzde 60’ın üzerinde olduğunu gösterirken, Prof. Dr. Ahmet Alanay erişkin dejeneratif skolyozun çağımızın yeni halk sıhhati sorunu olduğunu söylüyor.
2- Erişkin skolyoz ve omurga bozuklukları hangi meselelere yol açıyor?
CEVAP: İleri derecede erişkin skolyozlu şahıslarda omurga ve gövde yana ya da öne gerçek yatarken, hareket kabiliyetinde kısıtlanma, sırt ve bel ağrısı, kaslarda güç kaybı, bacaklarda uyuşma, kramp ve yürüme aralığında kısalma olabiliyor. Yaygın bilinen tabir biçimiyle ‘bel kayması’ yani bir omurun başkası üzerinde öne, geriye yahut yana yanlışsız yer değiştirmesi de tabloya eklenirse şikayetler artabiliyor. Erişkin idiyopatik skolyozda ise, omurga eklemlerinde bozulmalarla şiddetli ağrı olabilirken, göğüs kafesi baskılanarak çabuk yorulma ve teneffüs düşüncesi yaşanabiliyor. Tüm bu şikayetler hastaların hayat kalitesini çok önemli ölçüde düşürüyor.
3- Erişkin skolyoz ve omurga bozukluklarında tedavi formülü nasıl belirleniyor?
CEVAP: Hastanın şikayetleri ve skolyozun eğrilik derecesi tedavinin istikametini belirliyor. Doktor, hasta şikayetlerini kıymetlendirerek radyografi, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bilgisayarlı tomografi (BT) ya da elektro-tanısal testler isteyebiliyor. Erişkin skolyoz tedavisinde seçilecek formül, ağrı ve skolyozun eğrilik derecesine, eğriliğin ilerleyici olup olmamasına nazaran planlanıyor. Çoklukla hastaya evvel cerrahi olmayan tedavi usulleri uygulanıyor.
4- Erişkin skolyoz ve omurga deformitelerinde cerrahi olmayan tedaviler ne kadar tesirli oluyor?
CEVAP: Erişkin skolyozu olan hastalar için; fizyoterapist eşliğinde uygulanacak fizik tedavi ve idmanlar, ilaç ve enjeksiyonlar, korse tedavisi üzere teknikler tek tek yahut birlikte uygulanabilir. Skolyozun tipine ve kişinin fizikî kondisyon durumuna nazaran hekimler her hasta için farklı ve en uygun olan usulü seçecektir. Fakat korse tedavisinin uzun mühlet uygulanması yarardan çok ziyana neden olabileceği üzere, fizik tedavi ve antrenmanlar de ilerleyici bir skolyozu önlemedeki yetersiz kalabilir.
5- Erişkin skolyoz ve omurga deformitelerinde cerrahi tedavi ne kadar faal?
CEVAP: Erişkin skolyoz ameliyatında, ameliyat mühleti ve cerrahi süreç sayısı genç hastalara nazaran daha fazla olabiliyor. Bilhassa hastanın kalp ve akciğer üzere hastalıkları, diyabeti ve osteoporozu var ise cerrahi tedavi daha da zorlaşabilir. Lakin hastanın uygun hazırlanması ve gerekli önlemlerin alınması ile cerrahi tedavi sonuçları son derece yüz güldürücü olabilir.
6- Erişkin skolyoz ve omurga deformitelerinde şimdiki cerrahi yaklaşım nasıl?
CEVAP: Skolyoz ameliyatında eğriliğin dengeyi sağlayacak kadar düzeltilerek omurların kaynaştırılması (füzyon) ve hudut basılarının ortadan kaldırılması hedefleniyor. Erişkin skolyoz ve omurga deformitelerinde minimal invaziv cerrahiler genelde birinci seçim oluyor. Minimal teşebbüsle azamî yarar sağlamayı amaçlıyoruz. Fakat birtakım durumlarda füzyon üzere daha agresif cerrahiler gerekebiliyor. Vida ve çubuk kullanılan füzyon ameliyatlarında planlama ve bilhassa omurganın olağan bel ve sırt kıvrımlarının hastaya mahsus formunun sağlanması çok değerlidir. Aksi taktirde yeni ameliyatlar gerekebilir. Bu çeşit ameliyatlar için bilgisayarda yapılan şahsa özel tahlil ve simülasyonlarla ülkü omurga yan biçimini sağlanabiliyor. Böylelikle ameliyat sonrası mekanik komplikasyonları en aza indiriyoruz. Cerrahinin ne kadar agresif olacağına karar vermemizde hastanın deformite tahlili ve genel sıhhat durumu tesirli oluyor. Günümüzde yapay zeka kullanarak oluşturulan risk hesaplayıcılar ile hasta için en uygun cerrahi tekniği seçiliyor. Ameliyat sonrası düzgünleştirme ve rehabilitasyon süreci uygulanan hasta 7-10 gün sonra taburcu ediliyor. Antrenman ve sistemli denetimlerle hastanın bir an evvel olağan yaşantısına dönmesi amaçlanıyor.