Dronla çekilen imajlarda alanda düzgün kent planı bariz bir biçimde göze çarparken, kalıntıların Urartular periyoduna ilişkin olduğu varsayım ediliyor. Van Gölü’nün su düzeyinin düşmesi, gölün tabanında yer alan tarihi ve doğal kalıntıların gün yüzüne çıkmasına neden oluyor. Bilhassa tarihi yerleşim alanları ile eski yapılar ortaya çıkarken, bu durum, bölgedeki tarih ve kültür açısından büyük bir kıymet taşıyor. Azalan yağışlar ve artan buharlaşma, göl düzeyinin düşmesine yol açarak daha evvel su altında kalan yapı kalıntılarını görünür hale getirdi.
Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Rektörü Prof. Dr. Necmettin Elmastaş, su altındaki bu yapıların ilgili uzmanlar tarafından tarihlendirilmesi gerektiğini söyledi. Elmastaş, hususla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Son yıllarda global ısınmayla birlikte birtakım alanlarda önemli kuraklıklar yaşanmakta. Van Gölü Havzasında da bu kuraklığın tesirini görebilmekteyiz. Havzada son 3-4 yıldır yağışlarında büyük oranla azalmasıyla önemli bir düzey alçalması yaşanmakta. Bu düzeyler düştükten sonra da gölün altında ki birtakım mikrobiyalitler gün yüzüne çıkmış durumda. Bununla birlikte birtakım eski devirlerdeki yerleşme kalıntıları da yüzeye çıktı ya da çıkmak üzere. Tabi bu alanlarla ilgili önemli araştırmaların yapılması gerekmekte. Bilhassa ilgili uzmanlar tarihçiler ya da yerleşme alanları ile ilgili çalışma yapan uzmanların buralarda bir ekip çalışmalar yapması gerekiyor. Zira burada göl düzeyi daha aşağıdaydı. Bu zati göl düzeyinin bir periyot yükseldiğini söz ediyor. Bunların ilgili uzmanlar tarafından tarihlendirilmesi gerekiyor. Bilhassa Tatvan’dan Ahlat’a oradan da Adilcevaz’a buradaki kıyılarda birtakım kalıntıları çıplak gözle görebiliyoruz.”
Ahlat kıyı şeridinde bulunan adacığın etrafında görülen su altındaki yapı kalıntıları geçmişte birinci olarak keşfettiklerini belirten Adilcevaz Yukarı Deniz Derneği Başkanı Cumali Birol, “Buranın ismi değiştirilerek yeni yeni ortaya çıkmış üzere haberler yapıldı. Aslında o denli bir şey yok burası bilinen bir noktaydı” dedi.
Konya Selçuklu Üniversitesinde Su Altı Arkeoloji Kısmı uzmanları tarafından burada gerekli incelemelerin yapılması için davette bulunan Birol, “Van Gölü Havzasının çabucak hemen her kıyısında hayat izlerine rastlamaktayız. Konutların olduğu bu bölgede yaşayan insanların olduğu birçok medeniyeti içinde barındırdığını görebiliyoruz. 2007 yılında Adilcevaz kıyısı açıklarında gördüğümüz yerlerde esasen paylaşımlar yapmıştık. O 29 metre derinlikteydi. Göl bu kadar çekilmemişti. Yeni bulgularda çıkacak. Burayı geçmiş periyotta suyun altında çekimler yapmıştık. Lakin bugün görüyoruz ki su daha çekiliyor. Yaklaşık 3 metreye tekabül ediyor. Gerek global ısınma gerekse iklim değişikliği ve bilinçsiz su kullanımı da bu çekilmeye etkendir. Bu bölgede de Van Gölünün kurumasına inşallah sebep vermeyiz. Zira Van Gölü bizim için çok pahalı. Van Gölü altında birçok gizemi barındırıyor. Burada da birçok medeniyetlerin yaşadığını da görebiliyoruz. Adilcevaz kalesinde birçok hayat izine rastladık. Bunlardan birisi Urartular birisi Selçuklular birisi Persler. Münasebetiyle bu ömür izleri her geçen medeniyet kendi izini bırakmış geçmiş. Kültürel miras ve kültürel paha aslında budur. Selçuklulardan Osmanlılardan izler görüyoruz. Kime ve hangi medeniyete ilişkin olursa olsun Türkiye Cumhuriyeti Devleti bayrağı altında bulunan tüm tarihi eserler Türkiye’nin malıdır. Bizim bunları müdafaamız lazım ve bu bedellere sahip çıkmamız lazım. Buranın ismi değiştirilerek yeni yeni ortaya çıkmış üzere haberler yapıldı. Aslında o denli bir şey yok burası bilinen bir noktaydı. Zira biz burayı su altında görüntülemiştik. Altta farklı medeniyetler gördük. Beşerler orada yaşamış. Yollar var bahçeler var meskenlerin sütunları olduğu üzere duruyor. Birebir vakitte kurnalar ve dibekler gördük. Hatta bir yuvarlak taş tekerleğe denk geldik. Bunun araştırılması üniversitelere ve kıymetli hocalarımıza kalıyor. Konya Selçuklu Üniversitesinde Su Altı Arkeoloji Kısmı var. Bunların gelip incelemesi lazım. Bizler yapmış olduğumuz sportif dalışlarla bulguları buluyoruz” diye konuştu.