Türkiye’de mağara araştırma kulübü olan sadece 9 üniversite bulunuyor. Bunlar İTÜ ile birlikte Akdeniz, Anadolu, Ankara, Boğaziçi, Dokuz Eylül, Ege, Hacettepe ve Uludağ Üniversitesi. Üniversitelerin tüm mağara kulüpleri Türkiye Mağaracılık Federasyonu’nun çatısında altında misyon yapıyor. 100’e yakın üyesi bulunan İTÜ Mağara Araştırma Kulübü’nün amacı, Türkiye’nin en uzun mağarası olarak bilinen Isparta’daki Pınargözü Mağarası’nın sonuna ulaşabilmek. Başka yandan kulüp, yılda ortalama 20 mağara ziyareti yapıyor ve bu ziyaretlerin 8’i eğitim gayeli gerçekleştiriliyor. Her sene bu eğitimlerin birincisi benim de katıldığım Kırklareli Demirköy’de bulunan Dupnisa Mağarası’nda yapılıyor. Kulübün eğitmenlerinden İTÜ Geometrik Mühendisliği mezunu İrem Kapucuoğlu ile İTÜ Bilgisayar Mühendisliği 4’üncü sınıf öğrencisi Oğuzhan Altıntaş, birinci eğitim için bu mağarayı tercih etmelerinin nedenini ise şöyle açıklıyor:
TÜM GÜÇ ŞARTLARI GÖRÜYORLAR
“Teorik eğitimler tamamlandıktan sonra birinci olarak herkesi daha yatay karakterli dediğimiz yani ip üzere bir ekipman kullanmadan yürüyerek ilerlenebilecek mağaralara götürüyoruz. Dupnisa Mağarası birinci pratik için mükemmel bir örnek. Zira içerisi soğuk, karanlık ve yer yer 1 metre yüksekliğini bulan su birikintileri ile dar alanlar var. Bu sebeple yeni başlayanlar, tüm sıkıntı şartları tek bir mağarada görerek kulüpte devam edip edemeyeceklerine daha süratli ve kolay karar verebiliyor. Yani onlara kendilerini test etme imkanı veriyoruz.
20 SAATE YAKIN PRATİK EĞİTİM ALIYORLAR
Arkadaşlarımız bu mağaranın dönüşünde şayet hala kulübe devam etmek istediklerini söylüyorlarsa da onlara dikey karakterli dediğimiz yürüyüş değil tırmanış gerektiren mağaralar için ip eğitimi vermeye başlıyoruz. Burada dört pratik eğitim ve iki idman yapıyoruz. İp çizgilerini okuldaki spor salonuna ya da yerleşkedeki ağaçlara kurabiliyoruz. Böylelikle arkadaşlarımız mağaraya gitmeden ip deneyimi kazanabiliyor. Arkadaşlarımız dikey karakterli bir mağaraya girmeden evvel neredeyse 20 saatlik ip eğitimi almış oluyor. Dikeydeki eğitim mağaramız da Kocaeli’ndeki Cinlikuyu Mağarası.”
‘DÜNYADA BİR YERE BİRİNCİ KERE AYAK BASACAKSIN’
Her yıl kulübe 300 kişinin üye olduğunu lakin mağaracılığın güç bir spor olduğunun anlaşılmasıyla da yıl sonunda yalnızca 15 kişinin kaldığını lisana getiren eğitmenler, şu an kulüpte kendileri dahil 21 eğitmen daha olduğunu söyledi. Öbür yandan kulüpte üniversitenin neredeyse her kısmından öğrenci var. Kimi uzay mühendisliği, kimi işletme kısmında okuyor. Yeni üye olacakları motive etmek için de, “Belki aya ayak basan birinci insan olmayacaksın lakin dünyada rastgele bir noktaya ayak basan birinci insan olabilirsin” cümlesi kuruluyor.
AŞIRI ÖZGÜVENLİ DAVRANIŞLARA YER YOK
Eğitmenler, mağaraya girmeden evvel üyelere iki temel teorik eğitim verdiklerini lisana getirerek, şunları söyledi: “Bunlar temel kampçılık ve temel mağaracılık eğitimi oluyor. Bu eğitimlerde kamp kurmaya dair her mevzuyu aktarıyoruz. Mağaracılıkta da mağara nasıl bir ortam, içinde neler var, kulüp olarak neler yapıyoruz üzere ayrıntıları anlatıyoruz. Bunlar ortasında asıl değer verdiğimiz ise ‘mağarada güvenlik eğitimi’. Örneğin mağarada çok özgüvenli davranılmamalı. İsteyen istediği yerden atlayabileceğini ya da oradan oraya zıplayabileceğini düşünmemeli. Bunları inançsız davranışlar olarak nitelendiriyoruz zira kazaya neden olabiliyor. Bir oburu de yetersiz ekipmanla içeriye girmemek. Kesinlikle yedek pil ya da ışık bulundurulmalı. Son olarak mağaraya tek başına ve yetersiz eğitimle kimse girmemeli. Bizler her mağaraya en az üç kişi olacak halde giriyoruz. Bunun sebebi de birinin başına bir şey geldiğinde, birinin onun başında beklemesi ve başkasının de yardım aramaya gitmesini sağlamak.
YARASALARI UYANDIRMAYIN
Mağaranın içinde en sık rastladığımız hayvan yarasa. Bu nedenle içeriye girenlere yaptığımız ihtarlardan biri de onları rahatsız etmemeleri. Onları uyandıracak derecede yüksek sesli konuşmamaları, bağırmamaları ve ışıklarını onlara gerçek tutmamalılar. Mağaralar çoklukla ıslak yerler bu nedenle uygunsuz ekipmanla içeriye girmek de tehlike yaratacak durumlardan biri olabiliyor. Zira mağaraya girerken pamuklu bir kıyafet tercih etmek kişinin daha fazla üşümesine ve hipotermi geçirmesine yol açabiliyor. Son olarak içerde kesinlikle irtibat halinde olmaya dikkat ediyoruz.”
MESAFEYİ AÇMA, BAĞIRMA, ‘HEYYO’ DİYE SESLEN
Mağaracılığa birinci adımı atan üniversitelilerle birlikte onların Demirköy’deki kamp alanında buluştum. Alanda toplam 73 kişi vardı ve 48’ini kulübün yeni üyeleri oluşturuyordu. Mağaranın içinde ağır bir kalabalık yaşanmaması için takımlar içeriye 5 ya da 7 kişilik topluluklar halinde giriyordu. Ben de mağara girişi öncesi dahil olduğum takımla birlikte soğuğa ve suya karşı sağlam içlik, tulum ve çizmelerimi giydim. Akabinde da ışıklı baretimi takıp yanıma da yedek pil aldım. Lakin hazırlıklar yalnızca bundan ibaret değildi. Mağaraya gireceğim takımla bir ortaya gelerek son denetimlerimizi yaptık. Bizimle mağaraya girecek olan eğitmenimiz İrem Kapucuoğlu mağarada çok ses çıkarmamamız, attığımız adımlara dikkat etmemiz, önümüzdeki kişi ile aramızdaki arayı çok açmamamız ve şayet gruptan rastgele birine bir şey söylemek istiyorsak da ‘heyyo’ ya da ‘hey’ diye seslenerek ne istediğimizi komut vererek söylememiz gerektiğini açıkladı. Örneğin ‘heyyo yavaş’ ya da ‘hey bana bak’ üzere.
SULAK ALANDAN GEÇMEK ZORUNLU
Dupnisa Mağarası’nın aslında turistik bir alanı da var ve ziyarete açık. Biz de mağaraya turistlere açık olan kapıdan girdik fakat yaklaşık 200 metre ilerledikten sonra farklı bir yola saptık. Demir zincirlerle ayrılan kısımdan geçerek mağaranın karanlık ve turistler tarafından ayak basılmamış alanlarına hakikat ilerlemeye başladık. Yerler kısım kısım kum ve taşlı tabandan oluşuyordu. Baretlerimizdeki ışıklar yolumuzu aydınlatsa da kısıtlı bir görüş imkanı sunuyordu. İçerisi yaklaşık 13 derecelik bir sıcaklığa sahipti. Sarkıt ve dikit üzere oluşumlar farklı formlarda ve etkileyici bir biçimde yer alıyordu. Mağarada sulak alanlar epey fazlaydı. O denli ki girişten 500 metre sonra 1 metre 60 santimetre uzunluğundaki benim bel hizama gelecek yükseklikteki sulak bir alanla karşılaştım. Yola devam etmek için mecburen o suyun içine girmemiz gerekiyordu. Sulak alanı geçmek çok uzun sürmese de neredeyse 4 derece olan soğuk su yola devam etmeyi zorlaştıracak bir etken olmuştu.
İÇİNDE ‘GÜZELLİK SALONU’ VAR
Mağaranın ilerleyen kısımlarında su düzeyi hiç o kadar yükselmedi fakat daima suyun ağır olduğu ve diz aralığını bulduğu yerlerden geçtik. Ayağımın sulak alanda kaymaması için fazladan dikkat etmem gerekirken bir yandan da eğitmenin mağara tanıtımını dinlemek ve içerideki yapıları incelemek sahiden zorlayıcı bir tecrübeydi. Öteki yandan mağaranın içinde ‘perde’ diye tanımlanan oluşumlar da vardı. Bunlar, sarkıtların birleşmesiyle meydana gelen yatay ve dalgalı biçime sahip yapılar. Ayrıyeten içerde biraz daha ilerledikten sonra yalnızca kumdan oluşan bir zirve gördük. Bu kumlu zirveyi aştıktan sonra da ‘güzellik salonu’ denilen bir yere çıktık. Orası bir odacık üzere ve içeride envai çeşit oluşum var. Hepsi de çok hoş gözüküyor. Bu nedenle öğrenciler o alana ‘güzellik salonu’ demeyi tercih ediyor.
DÜNYANIN EN BÜYÜK YARASA KOLONİSİ BURADAYDI
Mağarada birinci başta ilerlerken tavan nispeten alçak oluyor. Daha sonra ilerledikçe devasa bir galeriye çıktık. O alanda insan kendini nitekim küçücük hissediyor. Zira alanın yüksekliği neredeyse 30, genişliği ise 60 metreydi. Alanda uyuyan yarasalar da vardı. Öncesinde söylendiği üzere onları rahatsız etmemek için hayli ihtimamlı davrandık. ‘Meyve yarasası’ olarak tanımlanan bu canlılar, kışın uykuya yatıyor bahar periyodunda ise meyve aramak için uyanıyor. Lakin şayet vakitlerinden evvel uyandırılırsa ölebiliyorlar. Başka yandan bundan birkaç yıl evvel dünyanın en büyük yarasa kolonilerinden biri içinde olduğumuz Dupnisa Mağarası’ndaydı. O periyot içeride yaklaşık 30 bin bireylik yarasa kolonisi olduğunu lisana getiren eğitmenler, şu an net sayının kaç olduğunu bilmeseler de sayının hayli azaldığını belirtti. Her mağara gezisi sonunda takım bir rapor hazırlıyor. Bu raporda mağaranın son durumuna ilişkin bilgiler yer alıyor ve Türkiye Mağaracılık Federasyonu’nun bilgilerine ekleniyor. Raporun yanı sıra kulüp, mağara fotoğraflarına da bir oldukça ehemmiyet veriyor. O denli ki üyelerden Ankara Üniversitesi öğrencisi Metehan Çetin, Yıldız Teknik Üniversitesi öğrencisi Hasret Kaya ve Kocaeli Üniversitesi öğrencisi Atakan Acar, ‘mağara fotoğrafçılığı’ yapıyor. Özel ışık ve makineleri ile epeyce hassas ve ihtimamlı çekimler gerçekleştiriyorlar.