Bazılarımız dışarı çıkarken hangi komşularımızın maske taktığını bile izler olmuştuk. Toplumsal medyada geçirdiğimiz müddet rekor düzeyde arttı. Bu şaşırtan değil zira bilgiyi, haberleri ve ferdî güncellemeleri internetten alıyoruz.
Londra’daki Brunel Üniversitesi’nden araştırma vazifelisi Anne Chappell, insanın aslında tabiatı gereği meraklı olduğunu söylüyor ve kendi öykülerimizin diğerlerinin hayatlarıyla olan alışverişe nazaran şekillendiğini ekliyor.
Ancak pandemi müddetince diğerlerinin hayatlarına olan bu merak daha da arttı. Bu diğerlerini “röntgenlemek” üzere görünse de o kadar makûs bir şey olmayabilir. Pandemi üzere devirlerde, oburlarının hayatlarını gözlemlemek süreci kabullenmek ve hatta duruma ayak uydurmayı öğrenmek için güzel gelebilir.
Tabii ki röntgencilik yeni bir şey değil. Instagram öykülerine evrilen People mecmuasından evvel, 19. yüzyıl gazetelerinde Kardashian usulü sayfalara rastlayabiliyorduk. Bugünse bu merakımızı gidermek için çok daha fazla yol var.
Sosyal medyada Facebook’tan Instagram, Snapchat, TikTok ve Clubhouse’a kadar diğerlerini gözlemlemek için pek çok kanal var. Chappell, genelde bilinçsizce yapılan diğerlerinin hayatlarına bakma davranışının hastalıklı olmadığını belirtiyor. Bu daha çok bir değiş tokuş, etrafımızdaki dünyaya mana verme uğraşı.
Anne Frank üzere tarihi karakterlerin günlüklerini hatırlatan Chappell, bunların tek bir kişinin kanılarından ibaret olmadığını, hem ferdi hem de toplumsal hayatın anlatıldığını tabir ediyor. Gözlemleme isteğimiz, yaşadıklarımız hakkında değiş tokuş yapma dileğinden doğuyor üzere görünüyor.
Diğer beşerlerle bağlantı sağlıyor
Covid-19’un global olarak yayılmasından beri her türlü bilgiyi almak için yükselen dileğimizle, oburlarının hayatlarına daha çok ilgi duyuyoruz. Bu iş yerinden özlediğimiz bir aradaşımız ya da çocuğunuzun okulundan bir veli olabilir.
New York City’deki Lenox Hill Hastanesi’nden klinik psikolog Sabrina Romanoff, “pandemi boyunca artan toplumsal aranın etrafımızdakilerin hayatlarına dair daha meraklı ve ilgili olmamazı sağladığını” belirtiyor. Toplumsal medya, gerçek hayat üzere tatmin edici olmasa da öteki beşerlerle irtibat kurmayı sağlıyor.
Sosyal medya ve davranışlar üzerine araştırma yapan Laura Tarbox da tüm bu etkileşimin, içinden çekip çıkarıldığımız gerçek dünyayla irtibat için placebo tesiri yarattığını söylüyor.
Getty ImagesYeni bir düzen
Sosyal medya birebir vakitte yeni normlar oluşmasında rol oynuyor.
Tarbox, toplumsal medyayı nelerin kabul edilebilir görüldüğünü, nasıl davranmamız gerektiğini, nelerin paylaşmak için inançlı olduğunu, yani yeni kuralları öğrendiğimiz yer biçiminde tanımlıyor. Romanoff da insanların toplumsal varlıklar olduğunu ekleyerek toplumsal referanslara güvenildiğini belirtiyor.
Ayrıca oburlarının da endişeleri olduğunu görmek sakinleştirici bir tesir de yaratıyor ve bunun psikolojide “yansıtmalı özdeşim” isimli süreçle açıklandığını ekliyor. Bu durumda bizde olan endişe ya da tasa parçalanır ve dış kaynağa atfedilir, felaket içeren bir makaleyi yüzlerce kişinin paylaşması üzere.
Pandemi sürecinde diğerlerinin hayatlarını gözlemlemek, bilinçsiz de olsa, ferdî anksiyetelerimizi özümsemeye yardımcı oldu.