DİYARBAKIR – Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatrosu’nun (DBŞT) düzenlediği 1. Amed Bayan Oyunları Günleri’ne katılan tiyatro kuramcısı, muharrir ve eğitmen Süreyya Karacabey, Çand Amed Kültür ve Kongre Merkezi’nde “Tiyatroda Kadın” başlıklı bir söyleşi gerçekleştirdi. Tiyatro oyuncuları, metin müellifleri ve çok sayıda izleyicinin katıldığı söyleşide konuşan Karacabey, bayan oyunu olgusunun gerçek manada nasıl yorumlandığını, kadınlık tarihindeki uğraşları irdeleyerek anlattı.
“Erkeklerle çaba, erkeklerin kişisellikleri değil lakin eril zihinle o kurgunun içindeki kurbanlar öyküsü. Ve o eril zihne ek olarak sömürgecilerin hikayesi” diyen Karacabey, “Kadınların çeşitli kültürlerde ve tarihlerde farklılaşan ve daima onların vücudunda kızgın bir damga bırakan bir dünyanın hikayesi” olduğunu belirtti.
‘KENDİ ÖZNELEŞME PRATİKLERİMİZ KONUSUNDAKİ GAYRETİMİZİN FARKINDA MIYIZ?’
Bunun tiyatroda, sanatta, bayan yazısında, bir şeyi bayan oyunu yapacak özelliklere nereden dönerek bakmamız gerektiğini sorgulayan ya da onunla ilgili yüksek sesle düşünmeye çalışan Karacabey kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sadece bayanları sahneye getirmek, ya da bayanların şahsî tecrübelerinden bir şeyle ilişki kurmadan kelam etmek, onu bir feminist kuram açısından bayan oyunu yapmaya kâfi mi? Bayan oyunuyla uğraşan beşerler yani bunun özneleri olan bizler aslında kendi özneleşme pratiklerimiz konusundaki gayretimizin gereğince farkında mıyız? Ya da feminist teorinin muhakkak bir etapta bu dünyada büyük kazanımları var. Bu kazanımları bir biçimde sanat yoluyla her türlü ayrımcılığa, savaş siyasetlerine, yağmalanan vücutlara karşı bir duruş olarak manifestik bir hale getiren bayan savaşımının bir kesimi kılmanın sanat aracılığıyla yolu nerede mümkün? Şayet biz bunu tam olarak kavrayamazsak tekrar üretebilir miyiz? Yine o eril dünyanın bayan erkek yapıştırmalarına o cinsiyet indirgemeciliğine düşebilen, orayı yine üreten, o zihniyetin bizi tekrar objesi hale getiren görüntülere düşebilir miyiz?” Bunun pek çok örneğinin yalnızca Türkiye’de, Ortadoğu’da değil dünyada da olduğunu biliyoruz.”
‘KİRLİ VE KARMAŞIK BİR TARİH BU’
Kendi renklerine kör olan bayanların ürettikleri üretimlerle ana akımlara dahil olabildiklerini aktaran Karacabey, “Orada eril zihnen kabulünün etrafında kümelenmiş bayanların gerçek manada aslında kendi cinslerine ihaneti konusunda bir fikirlerinin olmadığına ait yığınlarca bilgi biriktirmiş durumdayız. Bir tarih yalnızca şık jestlerden ve soylu hareketlerden oluşmuyor. Birebir vakitte da onun içinde dehlizlerden akan bir kadro sızıntılar var, güzelimize gitmeyen, kaçmak isterken yakalandığımız ve yapıştığımız yerler var. Kirli ve karmaşık bir tarih bu, tıpkı insanlık tarihi üzere. Burada biz dürüstlükle, açık bir ahlakla, neyin ve nasıl karşısındayız, neyi dönüştürmek istiyoruz? Bu dönüştürmek istediğimiz şey uzun vakitten beri şöyle. Bayan kendini dönüştürmeye çalışırken tarihi de değiştiriyor, erkeği de değiştiriyor” dedi.
Dünyayı değiştirmek, toplumu dönüştürmek için uğraş etmezsek şayet hayal gücümüz de o toplumsalın bize sunduğu aynadan topladığımız imgeler olacağını söz eden Karacabey, “Çığlık atmak aşikâr periyotlar için en gerekli şeylerden biri lakin daima birlikte omuzlandığımız bu dünyada öbür yıkıntılar yaratmak, o duvardaki delikleri, oyukları çoğaltmak benim için bayan hareketinin en önemsediğim, öteki bir tarih yazma fikri ve o lisana itiraz ederken yarattıkları imkânlar. Ve yaratıcılıklarına ket vurmadıklarında hayal edebilecekleri şeylerin daima o tutuklanmış akıldan daha özgürleştirici olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
‘BU YERLER BİZİM’
Bu söyleşiyi Diyarbakır’da yapmaktan ötürü duyduğu memnuniyeti belirten Karacabey, yerin her vakit bayanlar için değerli olduğunu söyleyerek kayyım siyasetini eleştirdi. Karacabey, şunları söyledi: “Çünkü yer her vakit bayanlar için değerlidir. Nerede olduğunuz ve nereden o sesi yükselttiğiniz her vakit değerlidir. Bize bırakılmış yerleri kurtarmaktan öteki bir dermanımız yok. Bu kayyumların birebir vakitte hepimizin vücutlarına kamusal bir alan olan belediyelere müdahalelerin bir iktidar oyunu değil yalnızca oraya sahip olan bayanların, erkeklerin, çocukların hatta sokakta yaşayan hayvanların hayatlarına direkt bir müdahale olduğunu herkesin kavraması gerekiyor. Zira oralar bizim, orada yaşayan insanların, oraya gidip gelenlerin değil, oradaki kültürel üretimler, benim burada yapabildiğim sunum, aktiflik boyunca izleyeceğimiz oyunların hepsi bu kültürel cihana ilişkin. İnsanların sahip oldukları şeyleri ellerinden almaya hakları yok ve olmadığını düşünüyorum. Hepsini protesto ediyorum.”